Szlak 31. Szlakiem kobiet Piłsudskiego

W Krakowie przy ul. Szlak 31 mieszkał w latach 1910-1914 Józef Piłsudski z żoną Marią z Koplewskich I v. Juszkiewiczową. Rok 1914 to data, kiedy Piłsudski wyruszył z krakowskich Oleandrów z I Kompanią Kadrową na front, by przez  lata z Legionami Polskimi walczyć na wschodzie przeciwko Rosji. 

     Miałam okazję bliżej zapoznać się z sylwetką Marszałka, będąc na wyciecze kilka lat temu na Litwie. Osobiście poznałam Jerzego Surwiłło - dziennikarza, publicystę i pisarza, wielkiego entuzjastę Józefa Piłsudskiego, autora m. in. 'Wileńskimi śladami Józefa Piłsudskiego', 'Spacerkiem z Marszałkiem po Żmudzi, Wilnie i Wileńszczyźnie. Zdarzenia, Fakty, Anegdoty'. 

     Kiedy więc spacerując po Kleparzu natknęłam się na kamienicę, w której mieszkał Piłsudski, pierwsze wrażenie jakie mnie ogarnęło, to marny widok budynku, szara, zaniedbana elewacja. Byłam bardzo ciekawa, co kryją ściany kamienicy. Wiedziałam, że Piłsudscy mieszkali w Krakowie jeszcze przed 1910 roku, na Topolowej, dopiero później na Szlaku. W 1908 roku zmarła jedyna córka Marii Wanda Juszkiewiczówna. Nie była córką Marszałka, ale Marii z I małżeństwa. Maria bowiem poślubiła Piłsudskiego już jako rozwódka po Marianie Juszkiewiczu. Podobno była niezwykłej urody, a w środowisku socjalistów nazywano ją 'Piękną Panią', lub 'PP' oraz 'PPS bez S'. Kochał się w niej Roman Dmowski i konkurował o jej rękę z Piłsudskim. Musieli się bardzo kochać, skoro zdecydowali się pokonać przeszkody natury formalnej. Maria rozwód z Juszkiewiczem przeprowadziła w kościele ewangelickim w Warszawie, wobec czego nie mogła ponownie wyjść za mąż w kościele katolickim. Obydwoje zdecydowali się przejść na protestantyzm. Ślubu z Piłsudskim udzielono im w kościele ewangelicko -augsburskim we wsi Paproć Duża 15 lipca 1899 roku i to pod zmienionymi nazwiskami. Maria Juszkiewiczowa figurowała jako Karczewska, a Józef Piłsudski, jako Józef Władysław Dąbrowski. 

Piłsudski nie był wiernym mężem. Jeszcze przed śmiercią pasierbicy Wandy miał romans z Aleksandrą Szczerbińską. Żona Maria mieszkająca w Krakowie nie dawała zgody na rozwód. Zmarła 17 sierpnia 1921 roku w Krakowie w wieku 55 lat. Ciało jej zostało przewiezione do Wilna i pochowane na Rossie, kilkanaście metrów od grobu Piłsudskiego. Dwa miesiące później Piłsudski wziął ślub ze Szczerbńską. 

Było pięć pań, które odegrały mniejszą lub większą rolę w życiu Piłsudskiego. Dwie z nich były jego żonami. Tak się składało, że każdą z nich porzucił, aby trafić w ramiona kolejnej, młodszej i bardziej fascynującej. Pierwszą ukochaną była Leonarda Lewandowska, drugą – Maria Juszkiewicz, kolejną – Aleksandra Szczerbińska. Maria i Aleksandra miały szczęście zostać jego żonami. Eugenia Lewicka i Jadwiga Burhardt były tylko przyjaciółkami. 

W jego życiu pojawia się również Kazimiera Iłłakowiczówna. Nie wiadomo czy coś ich łączyło. Kazimiera przez 10 lat była sekretarzem Piłsudskiego. Chyba go kochała. Najprawdopodobniej poznała Józefa właśnie na Szlaku, gdzie w tej samej kamienicy mieszkała jej siostra. Kazimiera w tym czasie (1910-1914) studiowała na Uniwersytecie Jagiellońskim.

zobacz też:

Piłsudski i ulice w Leżajsku, które są, a jakoby ich nie było