Śladami Jana Kochanowskiego

Zachowały się informacje w księgach Akademii Krakowskiej, że Jan Kochanowski syn Piotra z Sycyny diecezji krakowskiej, w 1544 roku zapłacił trzy grosze wpisowego na poczet edukacji na Wydziale Artium. Brak jednak danych o przebiegu i wyniku studiów. Wiadomo, że w latach 1552-55 Kochanowski studiował w Padwie.

Urodził się w Sycynie, zaledwie 3 km od Ciepielowa (obecnie woj. mazowieckie) w rodzinie Piotra Kochanowskiego h. Korwin i Anny Białaczowskiej h. Odrowąż. Po śmierci rodziców został właścicielem Sycyny. Janowi przypadł również Czarnolas, kuźnica, młyn, karczma oraz stawy rybne na strudze zwanej Grodzką Rzeką.

W latach 1980-1981 na terenie dawnego parku w Sycynie, w pobliżu stawu (ok. 200 m na zachód od drogi nr 79) archeolodzy odkopali pozostałości XIV-wiecznych fundamentów budowli, którą zidentyfikowano jako sycyński dwór Kochanowskich, a więc miejsce urodzenia poety.

18 czerwca 1574 roku Kochanowski osiedlił się na stałe w Czarnolesie. 

W 1575 roku zrezygnował z probostwa zwoleńskiego i ożenił się z Dorotą Podlodowską herbu Janina z Przytyka.

Muzeum Jana Kochanowskiego w Czarnolesie. Oddział Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu

Obelisk z popiersiem Jana Kochanowskiego w Czarnolesie w miejscu, gdzie kiedyś rosła ukochana lipa pod którą stworzył wiele swoich utworów.

Jan Kochanowski zmarł 22 sierpnia 1584 roku w Lublinie, mając lat 54.

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Zwoleniu, w którym znajduje się krypta Jana Kochanowskiego.

Epitafia Rodziny Kochanowskich w kościele w Zwoleniu

Marmurowy sarkofag Jana Kochanowskiego w krypcie kościoła w Zwoleniu. Spoczywają tu również szczątki rodziny Kochanowskich oraz Owadowskich spokrewnionych z Kochanowskimi.

W Sycynie, miejscu urodzenia poety, wśród pól stoi kolumna z czerwonego piaskowca zwieńczona czworoboczną głowicą, przypominająca przydrożne kapliczki.

Obelisk ma charakter wotywny, wystawiono go w podzięce Bogu za szczęśliwy powrót spod Chocimia, gdzie w 1621 r. (taka data widnieje na trzonie kolumny) Polacy pod wodzą hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza skutecznie oparli się nawale tureckiej. Uczestnikiem bohaterskiej obrony twierdzy chocimskiej był Mikołaj Kochanowski, bratanek poety Jana. To on ufundował obelisk dla upamiętnienia świetnego zwycięstwa.

Kochanowski posiadał rozległą wiedzę z zakresu literatury antycznej m. in. greckiej, stworzył pierwszy polski dramat 'Odprawa posłów greckich'.  

Pisał fraszki, stworzył ich ok. 300, niektóre z nich znają na pamięć chyba wszyscy Polacy. Nie wszystkie były znane uczniom, jedną z nich jest "Do dziewki"

Nie uciekaj przede mną, dziewko urodziwa,
Z twoją rumianą twarzą moja broda siwa
Zgodzi się znamienicie; patrz, gdy wieniec wiją,
Że pospolicie sadzą przy różej leliją.

Nie uciekaj przede mną, dziewko urodziwa,
Serceć jeszcze niestare, chocia broda siwa;
Choć u mnie broda siwa, jeszczem niezganiony,
Czosnek ma głowę białą, a ogon zielony.

Nie uciekaj, ma rada; wszak wiesz: im kot starszy,
Tym, pospolicie mówią, ogon jego twarszy;
I dąb, choć mieścy przeschnie, choć list na nim płowy
Przedsię stoi potężnie, bo ma korzeń zdrowy.

***

Warto wspomnieć, że badaczem twórczości Jana Kochanowskiego był Mieczysław Emil Hartleb. Napisał "Estetyka Jana Kochanowskiego" 1923, "Nagrobek Urszulki", "Studium o genezie i budowie Trenów" 1927.

Mieczysław Hartleb syn Adama Hartleba i Antoniny Amalii Gołębiowskiej.

Mieczysław urodził się w Zbarażu, ale ojciec w Dornbach par. Tarnawiec. Hartlebowie byli spokrewnieni z moją rodziną. Pochodzili z niemieckich kolonistów osiedlonych za czasów kolonizacji józefińskiej. 

***

Linki:

Jan Kochanowski - Culture.pl

Jan Kochanowski - matura.onet.pl

Jan Kochanowski - Znani Polacy w zasobach AP w Lublinie

Hartlebowie z Tarnawca

Jacek Malczewski (1855-1929)

W Spisie Ludności Mieszkańców Krakowa z 1890 roku  Dz. IV, nr 154 - 202, T. 18,  IV/196 (str. 632/695) odnalazłam informacje o Jacku Malczewskim. 

 

http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=66745 

Jacek Malczewski artysta malarz zajmował 4-pokojowe mieszkanie na II piętrze na ul. Batorego 20/9 w Krakowie.

    

 Kraków, ul. Batorego 20

Jacek Malczewski urodził się 15 lipca 1855 roku w Radomiu. Ojciec Julian Malczewski herbu Tarnawa, matka Maria Korwin-Szymanowska. W roku 1867 rodzice wysłali Jacka do majątku wuja Feliksa Karczewskiego w Wielgiem koło Ciepielowa.
Feliks Karczewski miał trzech synów - Kazimierza, Wacława i Bronisława. 
Jacek razem z tymi synami wychowywał się w Wielgiem przez 4 lata i tam pobierał nauki, ich opiekunem i nauczycielem - guwernerem był przez 2 lata prof. Stawiński, później Adolf Dygasiński. 
Rodzina Karczewskich herbu Jasieńczyk osiedliła się ok. 1791 roku, majątkiem zarządzała przez 300 lat. Wcześniej dobra ziemiańskie Wielgie, które  obejmowały folwark Wielgie i kilka sąsiednich wsi, należały do rodziny Krępskich, Kochanowskich (należała do matki Jana Kochanowskiego Anny). 

Ciekawostką jest fakt, że kuzyn Jacka Malczewskiego - Wacław Karczewski dramaturg i powieściopisarz jest autorem powieści "W Wielgiem", uznawanej za pierwowzór "Chłopów" Władysława Reymonta, powieści za którą Reymont otrzymał literacką nagrodę Nobla w 1924 roku. >> Nobel dla Reymonta z powieść "Chłopi".
W Ciepielowie pochowany jest ojciec Jacka - Julian Malczewski.

ac
j

Jacek Malczewski studiował w Krakowie w Szkole Sztuk Pięknych, między innymi pod okiem Jana Matejki, oraz w Ecole des Beaux-Arts w Paryżu.

Żona Maria z Gralewskich ur. się 13 września 1866 w Krakowie była córką krakowskiego aptekarza Fortunata Gralewskiego. 

Córka Julia Malczewska ur. się 7 września 1888 w Krakowie.Razem z nim mieszkało 3 służących: Franciszek Haloły, Anna Poradowna i Teresa Pieprzyk (wdowa).

Jacek był synem Juliana Malczewskiego i Marii Korwin Szymanowskiej. Córka Julia Mayznerowa i syn Rafał Malczewski.

Malczewski był spokrewniony z Marią Bochdan-Niedenthal. Kiedy Maria wraz z mężem Kazimierzem osiadła w Brazylii, w Kurytybie, w jej domu pomieszkiwał syn Jacka - Rafał Malczewski.

Jacek Malczewski przez ostatnie 3 lata swego życia mieszkał na Salwatorze przy ulicy Anczyca 7, w domku otoczonym ogrodem. W pobliżu znajduje się ulica Malczewskiego.
To nie był jedyny adres, mieszkał wcześniej na ul. Floriańskiej 55, później na ul. Sławkowskiej 26, na Lubicz 36, na ul. Brackiej 10, Szczepańska 1, Batorego 20/9.

W latach 1897-1900 oraz 1912-21 był profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. 

Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie

Jacek Malczewski herbu Tarnawa, zmarł 8 października 1929 w Krakowie. Jest pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce.