Polski Instytut Esperancki w Krakowie

Dzięki uprzejmości znanego leżajskiego regionalisty Juliusza Ulasa Urbańskiego podczas wizyty w dniu 1 września 2020 miałam okazję zobaczyć świadectwo ukończenia kursu międzynarodowego języka esperanto w Krakowie. 25 czerwca 1932 roku taki kurs zakończony pozytywnym egzaminem, z wynikiem dobrym ukończyła Ulasa ciotka - Maria Lencznar c. Franciszka Ksawerego i Julii Mróz. Urodziła się w Łańcucie, pracowała jako nauczycielka w Szkole Podstawowej w Jelnej koło Leżajska. 

 

Na wydanym dla Marii Lencznar dokumencie są podpisy:
Kierownik Instytutu Edward Kostecki
Przewodniczący - prof. Odo Bujwid
Członkowie: Tadeusz Hodakowski i jeden podpis nieczytelny

Odo Bujwid  - Odo Feliks Kazimierz Bujwid (ur. 30 listopada 1857 w Wilnie, zm. 25 grudnia 1942 w Krakowie) – pierwszy polski bakteriolog, pionier higieny i profilaktyki zdrowotnej, jeden z pierwszych polskich naukowców zajmujących się wytwórczością szczepionek leczniczych, w tym przeciwko wściekliźnie. Pisałam o nim we wcześniejszym poście Odo Bujwid pierwszy polski bakteriolog
Twórcą międzynarodowego języka esperanto (1885 rok) był Ludwik Zamenhof - polski lekarz okulista żydowskiego pochodzenia. Ośmiokrotnie nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla (1907, 1909, 1910, 1913, 1914, 1915, 1916, 1917). Był również odznaczony najwyższym francuskim odznaczeniem - Orderem Legii Honorowej. Nazwiskiem Zamenhofa nazwano planetoidę (1462) odkrytą w 1938 roku. Zamenhof ur. 15 grudnia 1859 w Białymstoku, zm. 14 kwietnia 1917 w Warszawie), w dzień jego urodzin 15 grudnia obchodzony jest jako Dzień Ludwika Zamenhofa.

Język esperanto zyskał światową sławę, 11–18 sierpnia 1912 roku odbył się w Krakowie VIII Światowy Kongres Esperanto z udziałem Zamenhofa. Za organizację odpowiadał Komitet, na którego czele stanął Odo Bujwid. Siedziba Komitetu mieściła się przy ul. Radziwiłłowskiej 19.

W ramach Kongresu zorganizowano wiele imprez towarzyszących takich jak: przedstawienia, wykłady, wycieczki i konkursy. W budynku Akademii Handlowej przygotowano wystawę wydawnictw esperanckich.

Akademia Handlowa w Krakowie, obecnie Zespół Szkół Ekonomicznych nr 1

im. Mikołaja Kopernika - ul. Kapucyńska 2 (ul. Straszewskiego 29)

W salach Teatru Starego odbyło się rozpoczęcie i zakończenie Kongresu, obrady plenarne i bal podczas którego uczestnicy zaprezentowali się w strojach narodowych. 

Teatr Stary

Nie zabrakło wycieczek do Wieliczki i Zakopanego.

Wystawę obrazów zorganizowano w Pałacu Sztuki i w kamienicy przy Rynku Głównym 34 - Pałacu Spiskim. 

Pałac Spiski

Pałac Sztuki przy placu Szczepańskim z okazji Kongresu wydał specjalny katalog w języku esperanto.

Pałac Sztuki

Kolejny, XXIII Światowy Kongres Esperanto odbył się w dniach 1-8 sierpnia 1931 w Krakowie. Za organizację odpowiedzialny był profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego Odo Bujwid. W ramach przygotowań do zjazdu zorganizowano kursy esperanto dla pracowników kolei, poczty, tramwai i policji. W budynku Szkoły Ekonomiczno-Handlowej w Krakowie, gdzie znalazły się biura zjazdu, otwarto specjalną placówkę pocztową i kantor wymiany walut.
Obrady kongresu odbywały się w Domu Katolickim przy ul. Straszewskiego (obecnie budynek filharmonii). 

2 sierpnia uczestnicy spotkali się na rynku pod pomnikiem Mickiewicza, aby udać się na uroczystość nadania nazwy ulicy Zamenhofa. Ulica ta łącząca ulice Westerplatte z ulicą Radziwiłłowską. Do 1931 roku nosiła nazwę Niebyła. Na ścianie kamienicy przy skrzyżowaniu ulicy Zamenhofa i Westerplatte odsłonięto tabliczkę z nową nazwą ulicy oraz tablicę z informacją upamiętniającą nadanie nazwy z okazji Międzynarodowego Kongresu. 

Na tablicy został umieszczony tekst: Na pamiątkę światowego zjazdu esperantystów Rada m. Krakowa uczciła twórcę esperanta, oznaczając tę ulicę Jego nazwiskiem. Sierpień 1931. 

Za uczczenie w ten sposób Zamenhofa podziękował profesor Bujwid. Uczestnicy uroczystości odśpiewali hymn esperanto i przeszli na Wawel.

Linki:
Księga Jubileuszowa VIII Kongresu Esperanto Album Kraków 1912

Zaułek Estreichera na Dziedzińcu Huta Collegium Maius

Zaułek Estreichera powstał w 2014 roku dzięki staraniom prof. Karola Estreichera w 50. rocznicę utworzenia Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego na terenie Collegium Maius, wejście przy ul. św. Anny 10.

Dziedziniec Huta Collegium Maius jest miejscem pamięci o sławach nauki i kultury związanych z Uniwersytetem Jagiellońskim.

Rzeźby autorstwa Karola Badyny profesora ASP im. Jana Matejki w Krakowie przedstawiają popiersia Juliana Aleksandrowicza, Antoniego Kępińskiego, Jana Pawła II, ks. Józefa Tischnera, a honorowe miejsce zajmuje popiersie Karola Estreichera twórcy Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, nowego patrona tej przestrzeni.

 

 Julian Aleksandrowicz

 Antoni Kępiński

 Ks. Józef Tischner

 Jan Paweł II

 prof. Karol Estreicher 

 król Kazimierz Wielki

Prof. Franciszek Ziejka (1940-2020)

Zmarł prof. Franciszek Ziejka. Polski historyk literatury, profesor nauk humanistycznych. Był rektorem UJ w latach 1999-2005.
Jeszcze nie tak dawno, bo 11 stycznia 2020 r. w Auli Collegium Novum podczas Spotkania Opłatkowego zorganizowanego przez Stowarzyszenie Absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego (SAUJ) życzyliśmy sobie dużo zdrowia i wszelkiej pomyślności. Miałam przyjemność rozmawiania z Profesorem podczas podobnego spotkania opłatkowego również w 2016 roku. 

 

 

 

https://aordycz-krakow.blogspot.com/2016/01/spotkanie-opatkowe-sa-uj-w-collegium.html
**

 

 https://aordycz-krakow.blogspot.com/2020/01/spotkanie-opatkowe-sa-uj-11-stycznia.html

Franciszek Ziejka urodził się 3 października 1940 roku w Radłowie w powiecie tarnowskim. W latach 1958-1963 studiował filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim, a po ukończeniu studiów rozpoczął pracę w Instytucie Filologii Polskiej UJ. W 1971 roku uzyskał stopień naukowy doktora, broniąc rozprawy poświęconej symbolice Wesela Stanisława Wyspiańskiego. W 1982 roku habilitował się na podstawie pracy zatytułowanej Złota legenda chłopów polskich. 9 lat później otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych i objął stanowisko profesora nadzwyczajnego. W 1998 roku został profesorem zwyczajnym.

Przez wiele lat kierował w Instytucie Polonistyki UJ Katedrą Literatury Polskiej XIX wieku. W latach 1990-1993 był dziekanem Wydziału Filologicznego UJ, następnie przez 2 kadencje prorektorem UJ, a w latach 1999-2005 sprawował funkcję rektora UJ. Przez 6 lat przewodniczył Kolegium Rektorów Szkół Wyższych Krakowa, a przez 3 lata był przewodniczącym Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich. Był członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności. Przewodniczył Radzie Muzeum Narodowego w Krakowie, był członkiem m.in. Rady Muzeum Historycznego Miasta Krakowa oraz Rady Muzeum „Zamek Królewski na Wawelu". Przez wiele lat reprezentował Polską Akademię Umiejętności w Association Bibliothèque Polonaise de Paris, wchodził także w skład Conseille Scientifique tejże biblioteki. Był członkiem Komisji ds. Etyki w Nauce przy Polskiej Akademii Nauk oraz Kapituły Nagród Premiera Rządu RP.

Wykładał ponad 7 lat na uniwersytetach francuskich (w Aix-en-Provence oraz w Paryżu). Na Uniwersytecie Narodowym w Lizbonie założył pierwszy w dziejach Portugalii lektorat języka i kultury polskiej. Był członkiem komitetów redakcyjnych kilku pism naukowych. Od 2005 roku przewodniczył Społecznemu Komitetowi Odnowy Zabytków Krakowa oraz Radzie Fundacji Panteon Narodowy w Krakowie. 5 uniwersytetów polskich nadało mu godność doktora honoris causa. Posiada honorowe obywatelstwo Tarnowa, Sanoka i Radłowa. Otrzymał liczne odznaczenia polskie i zagraniczne, m.in. Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, Medal Gloria Artis, Wielki Złoty Krzyż za Zasługi na Rzecz Republiki Austrii, Palmes Academiques, Ordre National du Mérite, Legia Honorowa (Chevalier), Krzyż Mauthausen Pro meritis, Grande Oficial da Ordem do Mérito (Portugalia), Wielki Krzyż Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec. 

Źródło:

• https://www.uj.edu.pl/wiadomosci/-/journal_content/56_INSTANCE_d82lKZvhit4m/10172/145683884
• https://aordycz-krakow.blogspot.com/2016/01/spotkanie-opatkowe-sa-uj-w-collegium.html
• https://aordycz-krakow.blogspot.com/2020/01/spotkanie-opatkowe-sa-uj-11-stycznia.html

Wieża ratuszowa w Krakowie

Wieża ratuszowa – gotycka wieża zbudowana na początku XV wieku, znajdująca się na Rynku Głównym w Krakowie, o wysokości 70 m. Ocalała ze zburzonego w 1820 roku ratusza – wówczas głównego gmachu administracyjnego Krakowa. 

 W 1524 roku na wieży zamontowano sprowadzony z Norymbergi zegar. Obecny zegar na wieży od 2000 roku sterowany jest falą radiową zgodną z atomowym wzorcem czasu.

Wieża jest w chwili obecnej filią Muzeum Historycznego miasta Krakowa.

W piwnicach pierwotnie działała Piwnica Świdnicka oraz więzienie. Po odgruzowaniu i adaptacji w latach 60-tych XX wieku kawiarnia, w latach 1983–1995 Teatr Satyry „Maszkaron” tworząc tutaj swoją małą scenę o charakterze komediowo-kabaretowym. a po kolejnym remoncie przeprowadzonym w latach 1997-1998 pomieszczenia oddano „Scenie pod Ratuszem” krakowskiego Teatru Ludowego.

  

 

 Kamienne lwy leżące na balustradach schodów wieży ratuszowej pojawiły się dopiero w latach 60. XX w trakcie prac renowacyjnych, prowadzonych pod kierunkiem Wiktora Zina i Władysława Grabskiego?
Zostały zabrane z niszczejącego zespołu pałacowo - parkowego w Pławowicach gm. Nowe Brzesko, gdzie strzegły wjazdu. Posiadłość należała do rodziny Morstinów.

  

  

  

 

 

Xsawery Dunikowski w Krakowie

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa – rzymskokatolicki kościół konwentualny jezuitów, znajdujący się w Krakowie przy ul. Kopernika 26. Świątynia wzniesiona wg projektu architekta Franciszka Mączyńskiego.

Wieża kościelna ma 68 metrów wysokości i jest jedną z najwyższych w Krakowie.
Ściany kościoła wykonano z czerwonej cegły, obramowania okien i detale z szarego kamienia. Pośrodku w zwieńczeniu każdego okna umieszczono mozaiki - herby miast, które przyczyniły się do budowy kościoła.

Nad portalem wejściowym, pod wieżą znajduje się mozaika Przebicie boku Chrystusa, wykonana według projektu Jana Bukowskiego, a nieco wyżej, rzeźby projektowane przez Xawerego Dunikowskiego. Postać Chrystusa w kamieniu odkuł Karol Hukan, boczne postacie odlano z ołowiu w 1913 roku. Symbolizują one ludzkość cierpiącą i szukającą pocieszenia u Bożego Serca.

Na zewnątrz zakrystii, na tle wschodniej ściany kościoła, znajduje się pomnik twórcy świątyni Franciszka Mączyńskiego z 1912 roku, autorstwa Xawerego Dunikowskiego. Posąg odlany z brązu ofiarowała jezuitom wdowa po architekcie w 1953 roku.

Xawery Dunikowski mieszkał i pracował w latach 1938-39 oraz 1945-55 w kamienicy przy ul. Karmelickiej 27. Ta kamienica zaprojektowana przez hrabiego Filipa Pokutyńskiego, wybudowana w 1880, ma w bramie wjazdowej secesyjny witraż Stanisława Wyspiańskiego, przedstawiający irysy. Krakowski Zakład Witrażów S. G. Żeleński 1911 rok. 

 

 

Kamienica pod Elefanty na Grodzkiej w Krakowie

Przy Grodzkiej, a właściwie na rogu ul. Grodzkiej 38 i ul. Poselskiej 18 znajduje się Kamienica pod Elefanty, zwana także Kamienicą pod Nosorożcem.

Na fasadzie kamienicy od strony Grodzkiej znajdują się godła nosorożca, słonia, a od strony Poselskiej godło nosorożca. W budynku znajduje się najmniejsza na świecie fabryka cukierków.

 

 

 

 

  

 

W czasach średniowiecza w tym miejscu kończył się Kraków. W XVII w. mieściła się tutaj Apteka pod Złotym Słoniem. W 1835 roku budynek został gruntownie przebudowany, a 15 lat później spłonął w pożarze, po którym został odbudowany w latach 1850-52.

Kamienica Chlipalskiego na Kleparzu

Na rogu Rynku Kleparskiego 15 i św. Filipa w Krakowie kamienica Franciszka Chlipalskiego, powstała w latach 1898/99 wg projektu Józefa Gajewskiego. Elewacja jest udekorowana płaskorzeźbami i innymi elementami zdobniczymi. 

Oś narożna kamienicy w partii zwieńczenia przechodzi w owalną wieżyczkę zakończoną szpiczastym, lekko orientalnym hełmem. Korpus wieży podtrzymuje umieszczona na półkolumnie płaskorzeźbiona postać atlanta (nawiązanie do symboliki architektury greckiej – Atlas dźwigający sklepienie niebieskie). Atlant jest przedstawiony jako umięśniony, brodaty starzec, owinięty od bioder futrem zakończonym głową wilka.

Poniżej parapetów okien drugiego piętra znajdują się dwie figurki sów (greckiego symbolu mądrości, a także symbolu bogini Ateny oraz głowy tryków z szerokim porożem. W partii międzyokiennej drugiego piętra widnieje płaskorzeźba wilka zabijającego ptaka i akcesoria myśliwskie (fuzja, róg myśliwski i inne), co miało być może wskazywać na zamiłowania myśliwskie właściciela i zleceniodawcy budowli. W nadokienniku pierwszego piętra umieszczono postać nagiego mężczyzny na tle słońca (symbol dnia lub słońca, grecki Helios?), ponad nim maszkaron. W szczycie znajduje się naga kobieta z rozwianym szalem, trzymająca glob lub kulę (symbol nocy? lub greckiej Selene), po jej obu stronach znaki lunarne („twarze” półksiężyca i słońca). Dodatkowo poniżej tych symboli umieszczono jeszcze figurki owadów: pająka i muchy lub pszczoły. 

 

Źródło i literatura:
Co można wyczytać z fasady krakowskiej kamienicy? - Katarzyna Byrska