Pałacyk Zdzisława Włodka w Krakowie

Zabytkowy Pałacyk Zdzisława Włodka w Krakowie zlokalizowany na rogu ulic: św. Filipa i Warszawskiej, przy Placu Matejki na krakowskim Kleparzu. Wzniesiony w latach 1898–1899 według projektu Jana Sasa-Zubrzyckiego. 

Zdzisław Włodek herbu Sulima (ur. 2 października 1852 w Krakowie – zm. 30 lipca 1928 w Krakowie) - ziemianin, poseł do Sejmu Krajowego Galicji i austriackiej Rady Państwa. Absolwent prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. 

W 1879 ożenił się z Albiną z Goetz Okocimskich, córką Jana Goetza założyciela Browaru Okocim.

 

Jeden z synów Jan Zdzisław Włodek (ur. 31 sierpnia 1885 w Dąbrowicy k. Bochni, zm. 19 lutego 1940 w Krakowie) – polski agronom, profesor zwyczajny Uniwersytetu Jagiellońskiego, dziekan Wydziału Rolniczego UJ, legionista i polski dyplomata, właściciel ziemski, społecznik oraz publicysta i współpracownik przedwojennego „Czasu”.
6 listopada 1939 r., wraz z 183 innymi pracownikami naukowymi krakowskich uczelni, został aresztowany przez Gestapo w ramach Sonderaktion Krakau, a następnie przewieziony do Wrocławia a potem do niemieckiego obozu koncentracyjnego Konzentrationslager Sachsenhausen. Zmarł kilka dni po powrocie z obozu.

Dom Izby Rzemieślniczej w Krakowie - witraże

Secesyjna kamienica przy ul. św. Anny w Krakowie, wybudowana w 1908 roku według projektu Rajmunda Meusa. Powstała w miejscu wyburzonej gotyckiej kamienicy z XIV wieku, w której przez wiele lat znajdowała się drukarnia, a na początku XIX wieku hotel Victoria. W drzwiach na parterze znajduje się witraż autorstwa Henryka Uziembły, który zaprojektował witraż do budynku Banku Kredytu Hipotecznego (obecnie Izba Rzemieślnicza) na ul. św. Anny (1908). Henryk Uziembło - polski malarz, grafik i projektant.

Na kolejnych piętrach klatki schodowej również znajdują się witraże. Wykonawcą witraży jest Krakowski Zakład Witrażów S.G. Żeleński.

Witraż w bramie Izby Rzemieślniczej przy ul. Św. Anny 9

 

 

 ”Wiejski ogródek” I piętro.

 

Witraż ”Wierzba” II piętro.

 

 

 

 

Xsawery Dunikowski w Krakowie

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa – rzymskokatolicki kościół konwentualny jezuitów, znajdujący się w Krakowie przy ul. Kopernika 26. Świątynia wzniesiona wg projektu architekta Franciszka Mączyńskiego.

Wieża kościelna ma 68 metrów wysokości i jest jedną z najwyższych w Krakowie.
Ściany kościoła wykonano z czerwonej cegły, obramowania okien i detale z szarego kamienia. Pośrodku w zwieńczeniu każdego okna umieszczono mozaiki - herby miast, które przyczyniły się do budowy kościoła.

Nad portalem wejściowym, pod wieżą znajduje się mozaika Przebicie boku Chrystusa, wykonana według projektu Jana Bukowskiego, a nieco wyżej, rzeźby projektowane przez Xawerego Dunikowskiego. Postać Chrystusa w kamieniu odkuł Karol Hukan, boczne postacie odlano z ołowiu w 1913 roku. Symbolizują one ludzkość cierpiącą i szukającą pocieszenia u Bożego Serca.

Na zewnątrz zakrystii, na tle wschodniej ściany kościoła, znajduje się pomnik twórcy świątyni Franciszka Mączyńskiego z 1912 roku, autorstwa Xawerego Dunikowskiego. Posąg odlany z brązu ofiarowała jezuitom wdowa po architekcie w 1953 roku.

Xawery Dunikowski mieszkał i pracował w latach 1938-39 oraz 1945-55 w kamienicy przy ul. Karmelickiej 27. Ta kamienica zaprojektowana przez hrabiego Filipa Pokutyńskiego, wybudowana w 1880, ma w bramie wjazdowej secesyjny witraż Stanisława Wyspiańskiego, przedstawiający irysy. Krakowski Zakład Witrażów S. G. Żeleński 1911 rok. 

 

 

Kamienica pod Elefanty na Grodzkiej w Krakowie

Przy Grodzkiej, a właściwie na rogu ul. Grodzkiej 38 i ul. Poselskiej 18 znajduje się Kamienica pod Elefanty, zwana także Kamienicą pod Nosorożcem.

Na fasadzie kamienicy od strony Grodzkiej znajdują się godła nosorożca, słonia, a od strony Poselskiej godło nosorożca. W budynku znajduje się najmniejsza na świecie fabryka cukierków.

 

 

 

 

  

 

W czasach średniowiecza w tym miejscu kończył się Kraków. W XVII w. mieściła się tutaj Apteka pod Złotym Słoniem. W 1835 roku budynek został gruntownie przebudowany, a 15 lat później spłonął w pożarze, po którym został odbudowany w latach 1850-52.

Kamienica Chlipalskiego na Kleparzu

Na rogu Rynku Kleparskiego 15 i św. Filipa w Krakowie kamienica Franciszka Chlipalskiego, powstała w latach 1898/99 wg projektu Józefa Gajewskiego. Elewacja jest udekorowana płaskorzeźbami i innymi elementami zdobniczymi. 

Oś narożna kamienicy w partii zwieńczenia przechodzi w owalną wieżyczkę zakończoną szpiczastym, lekko orientalnym hełmem. Korpus wieży podtrzymuje umieszczona na półkolumnie płaskorzeźbiona postać atlanta (nawiązanie do symboliki architektury greckiej – Atlas dźwigający sklepienie niebieskie). Atlant jest przedstawiony jako umięśniony, brodaty starzec, owinięty od bioder futrem zakończonym głową wilka.

Poniżej parapetów okien drugiego piętra znajdują się dwie figurki sów (greckiego symbolu mądrości, a także symbolu bogini Ateny oraz głowy tryków z szerokim porożem. W partii międzyokiennej drugiego piętra widnieje płaskorzeźba wilka zabijającego ptaka i akcesoria myśliwskie (fuzja, róg myśliwski i inne), co miało być może wskazywać na zamiłowania myśliwskie właściciela i zleceniodawcy budowli. W nadokienniku pierwszego piętra umieszczono postać nagiego mężczyzny na tle słońca (symbol dnia lub słońca, grecki Helios?), ponad nim maszkaron. W szczycie znajduje się naga kobieta z rozwianym szalem, trzymająca glob lub kulę (symbol nocy? lub greckiej Selene), po jej obu stronach znaki lunarne („twarze” półksiężyca i słońca). Dodatkowo poniżej tych symboli umieszczono jeszcze figurki owadów: pająka i muchy lub pszczoły. 

 

Źródło i literatura:
Co można wyczytać z fasady krakowskiej kamienicy? - Katarzyna Byrska

Kamienica Śliwińskich w Krakowie

Budynki na Małym Rynku od strony północnej należą do ul. Mikołajskiej. Pod numerem 4 znajduje się zabytkowa kamienica Śliwińskich. Na fasadzie budynku zachowały się późnobarokowe polichromie o roślinnych motywach.
Mały Rynek w Krakowie, ze względu na prowadzony w dawnych czasach handel znany jest również jako Wendeta, Tandeta, a także zwany rynkiem lub ulicą Rzeźniczą. 

 

 

 

Willa Cyrankiewiczów przy Salwatorskiej 22 w Krakowie

Willowe osiedle przy Salwatorskiej, niedaleko kościoła Świętego Salwatora, a pod numerem 22 willa, w której mieszkał znany polityk Józef Cyrankiewicz z żoną Niną Andrycz. Właścicielami willi byli jego rodzice - Józef i Regina Cyrankiewiczowie.
Józef Cyrankiewicz pochodził z zamożnej rodziny. Ojciec Jozef senior, wyznawca Dmowskiego był inżynierem i przedsiębiorcą, matka Regina pochodziła z rodziny Szlapaków właścicieli majątku i kilku tartaków w okolicy beskidzkiej wsi Brunary. Albin Szlapak - ojciec Reginy był grekokatolikiem, ufundował cerkiew w pobliskiej wsi Czyrnej. Józef (senior) poznał Reginę gdy przyjechał z ciotką na wakacje w rodzinne okolice Reginy. Zakochał się w Reginie. Ta jednak była już po słowie z synem lokalnego leśniczego. Józek wręczył jej złoty zegarek oraz pierścionek i kolczyki. Nagle jednak Regina wraz z matką uciekły do Lwowa, pozostawiając kosztowności. Narzeczony ruszył za nimi w pościg, który zakończył się sukcesem i przyjęciem na powrót prezentów zaręczynowych. Odbył się ślub, a w kwietniu urodził się syn Józio. Według pierwszej wersji urodził się w Brunarach, wedle drugiej w Tarnowie.
Ten ciekawy wątek miłosny opisuje Waldemar Piasecki w książce "Jan Karski. Jedno życie".

***

Józef i Regina Cyrankiewiczowie pochowani są rodzinnym grobowcu na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.Wincenty Cyrankiewicz - rzeźnikiem, właściciel knajpki przy placu Szczepańskim, wytwórca znakomitych kiszek i kiełbas. Wincenty był gorącym patriotą, nie tylko za godło knajpki przyjął kopiec Kościuszki, ale w 1848 roku sięgnął po broń.

Literatura i źródło:
Jan Karski. Jedno życie. Tom II. Inferno Autorzy Waldemar Piasecki

Godła krakowskich kamienic

Chyba większość krakowskich kamienic udekorowane są godłami. Najczęściej są to kamienne płaskorzeźby z motywami zwierzęcymi, roślinnymi, postaciami, symbolicznym okiem opatrzności i różnymi detalami architektonicznymi. Elewacje i fasady są często ozdabiane detalami ceramicznymi, malarskimi. Okna w drzwiach posiadają piękne witraże.

ul. Nowowiejska 35

ul. Konarskiego 8

Dom 'Pod Globusem' - Dom Izby Przemysłowo-Handlowej przy ul. Długa 1 - na szczycie fasady umieszczono żaglowiec z godłem Izby Handlowo-Przemysłowej wykonany z blachy w 1905.

ul. Juliusza Lea

Przy ul. Sławkowskiej 22 stoi zabytkowa kamienica zwieńczona attyką. W jej centralnej części widoczne szlacheckie herby - Ślepowron i Ogończyk.

Fasada budynku przy ul. Pijarskiej 5 ozdobiona jest popiersiami Kazimierza Wielkiego i Zygmunta Starego

ul. Pijarska 5

ul. Starowiślna 86

ul. Starowiślna 84

ul. Grodzka 32

ul. Grodzka 38

ul. Kazimierza Wielkiego 59, Krowodrza

ul. Wenecja 1

Kamienice Talowskiego przy ul. Retoryka zawierają ciekawe inskrypcje.
Przy ul. Retoryka 1 – "Pod śpiewającą żabą". Do jej nazwy, związanej z rechotem żab, jaki było słychać w okolicy (środkiem ulicy płynęła Rudawa) oraz z przeznaczeniem budynku (szkoła muzyczna), nawiązuje rzeźba muzykującej żaby, umieszczona na fasadzie.

***

Kamienica Turnauów (znana także jako Kamienica Pod Matką Boską) na rogu ulic: Łobzowskiej 28 i Henryka Siemiradzkiego 2-4, wg projektu architekta Jana Zawiejskiego dla radcy krakowskiego magistratu Jana Ludwika Turnaua i jego żony Karoliny. Nad oknami trójkątnych szczytów umieszczono płaskorzeźby przedstawiające m.in. wizerunki mitologicznych bogów i afrykańskiego szamana, ozdobionych girlandami roślin i owoców wychodzących z ich ust oraz motywy maryjne. Nad drzwiami wejściowymi od strony ul. Siemiradzkiego znajduje się rzeźba Matki Boskiej, od której pochodzi druga nazwa budynku – Kamienica pod Matką Boską.