sobota, 27 czerwca 2020

Kamienica Chlipalskiego na Kleparzu

Na rogu Rynku Kleparskiego 15 i św. Filipa w Krakowie kamienica Franciszka Chlipalskiego, powstała w latach 1898/99 wg projektu Józefa Gajewskiego. Elewacja jest udekorowana płaskorzeźbami i innymi elementami zdobniczymi. 
Oś narożna kamienicy w partii zwieńczenia przechodzi w owalną wieżyczkę zakończoną szpiczastym, lekko orientalnym hełmem. Korpus wieży podtrzymuje umieszczona na półkolumnie płaskorzeźbiona postać atlanta (nawiązanie do symboliki architektury greckiej – Atlas dźwigający sklepienie niebieskie). Atlant jest przedstawiony jako umięśniony, brodaty starzec, owinięty od bioder futrem zakończonym głową wilka.
Poniżej parapetów okien drugiego piętra znajdują się dwie figurki sów (greckiego symbolu mądrości, a także symbolu bogini Ateny oraz głowy tryków z szerokim porożem. W partii międzyokiennej drugiego piętra widnieje płaskorzeźba wilka zabijającego ptaka i akcesoria myśliwskie (fuzja, róg myśliwski i inne), co miało być może wskazywać na zamiłowania myśliwskie właściciela i zleceniodawcy budowli. W nadokienniku pierwszego piętra umieszczono postać nagiego mężczyzny na tle słońca (symbol dnia lub słońca, grecki Helios?), ponad nim maszkaron. W szczycie znajduje się naga kobieta z rozwianym szalem, trzymająca glob lub kulę (symbol nocy? lub greckiej Selene), po jej obu stronach znaki lunarne („twarze” półksiężyca i słońca). Dodatkowo poniżej tych symboli umieszczono jeszcze figurki owadów: pająka i muchy lub pszczoły. 
 


Źródło i literatura:
Co można wyczytać z fasady krakowskiej kamienicy? - Katarzyna Byrska

2 komentarze:

  1. Z artykułu Byrskiej dowiedziałem się, że inną kamienicę, znaną mi, projektował
    ten sam Gajewski.

    https://pl.wikipedia.org/wiki/Rynek_D%C4%99bnicki_w_Krakowie

    Czekając na 112 na Rynku Dębnickim (stamtąd się jedzie do Tyńca) zawsze przyglądam się tej kamienicy. Zauważyłem jej podobieństwo do tej na rogu Kleparza
    i św. Filipa.

    Artykuł Byrskiej wskazuje Summa Theologiae jako źródło greckiego tekstu wstawionego na fasadzie od strony św. Filipa, źle odczytanego przez autorkę. W tekście w alfabecie
    greckim jest (w transkrypcji) diekospsesin, w przypisie diekosyesin. Powinno być diekosmesen, z tym, że po m (mi) e oznacza etę. Liczyłem, że się czegoś dowiem, skąd się wziął cytat, ale we wskazanym miejscu w Tomaszowej Summie go nie ma. Sens jest
    w 22. tezie tomizmu

    http://fmalkiewicz.blogspot.com/2008/03/24-tezy-tomizmu.html

    ale kamienica jest starsza od ogłoszenia owych tez w 1916.
    Moja interpretacja przesłania obu napisów (łacińskiego Amor patriae..
    i greckiego) jest prosta. Architekt albo Chlipalski (zamawiający kamienicę),
    był czcicielem Opatrzności Bożej jak również patriotą. Nous (czytaj nus)
    wprowadził do filozofii Anaksagoras

    Tadeusz Sozański, nieanonimowy użytkownik intenety, nieblogujący, nie fejsbuczący,
    googlujący, majlujący. Reakcję na wpis proszę przesłać
    na adres ussozans@cyf-kr.edu.pl

    OdpowiedzUsuń
  2. Przepiękna kamienica, szkoda, że tak mało kamienic jest odnawialnych.

    OdpowiedzUsuń

Popularne posty

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...

© All rights reserved.

Zdjęcia i teksty prezentowane na tym blogu są własnością autora. Wykorzystywanie i kopiowanie zdjęć bez mojej zgody jest zabronione (Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 04.02.1994r.Dz.U.Nr 24, poz. 83).