Spacerkiem po Krakowie: Kościół Świętego Krzyża w Krakowie i Jan Matejko

środa, 24 czerwca 2020

Kościół Świętego Krzyża w Krakowie i Jan Matejko

Wokół Kościoła Św. Krzyża rozkwitły piękne róże. W pobliżu teatr Słowackiego, urokliwe ulice pełne zabytkowych kamienic. Spacer po Krakowie w pierwszych dniach lata, niezależnie od pogody jest szczególnie przyjemny.

A kościół św. Krzyża, Plac św. Ducha na którym kościół stoi i teatr Słowackiego kojarzą mi się z mistrzem Matejką. Nie tylko dlatego, że w kościele św. Ducha Jan Matejko został ochrzczony (urodził się 24 czerwca 1838 roku).
Mistrz Matejko zasłynął, jako obrońca tego kościoła, w czasach kiedy władze miasta Krakowa postanowiły wyburzyć dobra zakonu duchaków - kościół, klasztor i szpital, aby pozyskać miejsce pod budowę teatru miejskiego (obecnego teatru Słowackiego). Jan Matejko próbował walczyć i przeciwdziałać niszczeniu zabytków Krakowa. Niestety, bezskutecznie. W proteście zrzekł się honorowego obywatelstwa miasta Krakowa i zapowiedział, że nie będzie już nigdy wystawiać swych obrazów w Krakowie. Z tego też powodu nie chciał przyjąć zaproszenia na oficjalne otwarcie teatru miejskiego, ostatecznie się pojawił, ale w formie protestu, w roboczym ubraniu wybrudzonym farbami.

Zabytkowy gotycki XIV w. kościół św. Krzyża w Krakowie znajduje się na Placu św. Ducha pomiędzy Teatrem im. Juliusza Słowackiego, a ul. Św. Krzyża.

W miejscu dzisiejszego Placu Ducha Świętego stał nieistniejący już kościół Ducha Świętego. (Pierwszy kościół, drewniany powstał w XII w.). Kościół późniejszy murowany, po pożarze drewnianego, wraz z kompleksem klasztorno-szpitalnym prowadzony był przez duchaków - Zakon Ducha Świętego.

Makieta szpitala Ducha św. założonego przez zakon duchaków. Przedstawia stan kompleksu szpitalno-klasztornego przed zburzeniem w 1892 roku. W XV w. hospicjum duchaków było największym szpitalem w Krakowie.

W 1783 nastąpiła kasata zakonu duchaków. Część zabudowań wydzierżawiono pod manufakturę sukienną, a w budynku kościoła znalazł się skład wełny.

W 1827 zespół budynków poduchackich przejęło miasto, 50 lat później przeniesiono stąd funkcjonujący w części zabudowań szpital miejski. W 1886 rada miejska Krakowa zadecydowała o wyburzeniu budynków klasztornych, aby uzyskać miejsce pod budowę teatru miejskiego. Mimo sprzeciwu wielu znanych osobistości, w tym Jana Matejki, zburzono najpierw klasztor, a w 1892 także kościół i szpital.

Do dziś z całego kompleksu klasztoru i szpitala zakonu duchaków przetrwał kościół św. Krzyża i Dom pod Krzyżem przy ul. Szpitalnej.

***