Maciej Józef Brodowicz (1790-1885) - Pałac Wołodkowiczów

W miejscu, gdzie obecnie w centrum Krakowa, przy ul. Lubicz 4, obok dworca kolejowego Kraków Główny, placu Jana Nowaka-Jeziorańskiego i hotelu Polonia znajduje się Urząd Pocztowy Kraków 53 w 1. połowie XIX wieku stał niewielki pałac prof. Macieja Józefa Brodowicza, polskiego lekarza, naukowca, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był dwukrotnie rektorem UJ, Prezesem Towarzystwa Naukowego Krakowskiego.  Doktorat honoris causa krakowskiej uczelni otrzymał w 1867 roku.

Prof. Brodowicz odsprzedał pałacyk Towarzystwu Kolei Krakowsko-Górnośląskiej, a sam zamieszkał przy ul. Strzeleckiej 7. Pałac w 1851 roku odkupił od Towarzystwa Piotr Stanisław Moszyński.

W 1884 roku w tym miejscu zbudowano nowy pałac wzorowany na architekturze francuskiej, dla pochodzących z kresów ziemian, Bolesława i Zofii Wołodkowiczów. Znany jako Pałac Wołodkowiczów lub Wołłodkowicza.

Prof. Maciej Józef Brodowicz, Józef Brodowicz (ur. 24 lutego 1790 w Grzymałowie na Podolu, jako syn Andrzeja i Barbary z Kadłubowskich - zm. 22 stycznia 1885 w Krakowie).

Po studiach na Uniwersytecie Wiedeńskim i pięcioletniej praktyce lekarskiej w szpitalu stolicy cesarstwa objął w 1823 kierownictwo kliniki lekarskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Z jego barwną postacią związanych jest również wiele anegdot. Miał on mianowicie przez ostatnich 16 lat swojego życia przechowywać w mieszkaniu przeznaczoną dla siebie trumnę z nie heblowanych desek sosnowych, do której miano go złożyć w koszuli uszytej przed laty przez matkę i w starym mundurze urzędnika Wolnego Miasta Krakowa. W trumnie miały być umieszczone listy matki i przyjaciela z lat młodości oraz wypchany ulubiony kanarek. W przeddzień śmierci 95-letni Brodowicz przesłał kilku znajomym bileciki pożegnalne.

Jest pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie, w kwaterze 11.

Tablica na kamienicy przy ul. Strzeleckiej 7

Źródło:
Maciej Józef Brodowicz - Wikipedia

Pogrzeb Adama Asnyka (1838-1897)

Na ścianie kamienicy przy ul. Łobzowskiej 7 znajduje się tablica upamiętniająca miejsce pobytu polskiego poety i dramatopisarza, pierwszego prezesa Towarzystwa Szkoły Ludowej, który w czasie powstania styczniowego był członkiem Rządu Narodowego. Tablice ufundował Zarząd Miejski w setną rocznicę urodzin Adama Asnyka.

 

W domu parterowym, który istniał na tym miejscu żył, tworzył i zmarł Adam Asnyk (ur. 11 września 1838 w Kaliszu, zm. 2 sierpnia 1897 w Krakowie).  

Adam Prot Asnyk ps. Jan Stożek, El...y – pochodził z rodziny szlacheckiej. Był synem Kazimierza, powstańca listopadowego i Konstancji z Zagórowskich. W 1875 ożenił się z Zofią Kaczorowską, z którą miał syna Włodzimierza.

W Krakowie mieszkał od 1870 roku. 

Niedzielne wydanie Gazety Lwowskiej z 8 sierpnia 1897 roku opisuje uroczystości pogrzebowe Asnyka. Kondukt żałobny od domu artysty z ulicy Łobozowskiej przez Podwale, dalej Szczepańską na Rynek przed kościół Mariacki, Grodzką i Stradomską prowadził na Skałkę. Poeta został pochowany w Krypcie Zasłużonych kościoła oo. Paulinów na Skałce w Krakowie (w sarkofagu nr VI). 

***

 

Linki:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Adam_Asnyk

Gazeta Lwowska 8 sierpnia 1897

Władysław Wacław Szajnocha

Władysław Wacław Szajnocha (ur. 28 czerwca 1857 we Lwowie, zm. 1 sierpnia 1928 w Jaworzu na Śląsku Cieszyńskim) – geolog, paleontolog.

Jego dziadek Wacław Scheinoha-Vtelenský był Czechem, babcia Polka Maria z Łozińskich.

Władysław był synem wybitnego historyka Karola Feliksa Szajnochy i Joanny Bilińskiej. To z historycznych dzieł Karola Szajnochy korzystał Henryk Sienkiewicz pisząc Trylogię. 

W udostępnionych przez AGAD księgach metrykalnych Lwowa (Liber Copulatorum)- parafia N. M. P. Śnieżnej Sygn. 844, fot. 281 odnalazłam metrykę ślubu Władysława Wacława Szajnochy z baronówną Heleną Amalią Schenk c. barona Józefa Edwarda Schenka i Róży Adaminy Kopal. Ślub odbył się 29 kwietnia 1884 roku w kościele MB Śnieżnej we Lwowie. Już wtedy był dr. filozofii docentem Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

Świadkiem na ślubie był Karol Lidl oraz poseł na Sejm Krajowy Władysław Łoziński.

http://agadd.home.net.pl/metrykalia/301/sygn.%20844/pages/PL_1_301_844_0281.htm 

W latach 1876-1880 studiował na uniwersytecie i politechnice w Wiedniu. Pracował w wiedeńskim Zakładzie Geologicznym. Od 1885 mieszkał w Krakowie będąc profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, od 1886 będąc dyrektorem Gabinetu, a następnie Katedry Geologii UJ. Od 1895 był członkiem Akademii Umiejętności. W latach 1911-1912 oraz 1916-1917 pełnił funkcję rektora UJ.

Profesor Władysław Szajnocha był pierwszym prezesem Polskiego Towarzystwa Geologicznego Towarzystwa, a wcześniej inicjatorem jego powstania na zebraniu 14 marca 1920 r. w kierowanym przez niego Zakładzie Geologii UJ. Był również wieloletnim członkiem oraz prezesem Towarzystwa Tatrzańskiego, oraz rzecznikiem ochrony środowiska naturalnego Tatr.

Ogłosił wiele prac naukowych dotyczących głównie geologicznej budowy Karpat. W 1891 wydał pracę pt: "Źródła mineralne Galicji". W 1910 wydał własnym nakładem książkę "Z Turkestanu. Kilka wrażeń z krótkiej podróży". Był twórcą "Atlasu geologicznego Galicji".

Odbywał podróże badawcze w ramach geologii naftowej m.in. do Turkiestanu, Austrii, Norwegii, Szwecji.

Pochowany został w grobowcu rodzinnym z ojcem Karolem i matką Joanną na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Grobowiec_Szajnoch%C3%B3w.jpg

Źródło:

• http://www.asgp.pl/sites/default/files/volumes/41_1_033_037.pdf
• http://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Szajnocha
• Księgi metrykalne z zasobu AGAD on-line

Święto Kobiet w Obserwatorium Astronomicznym na Bielanach

W czasie studiów na UJ miałam przyjemność poznać mnóstwo ciekawych osób zrzeszonych w Studenckim Kręgu Instruktorów. Komendantem SKI był Jan Jasiński, a jego żona Anna była pracownikiem naukowym na Wydziale Fizyki. 

W przeddzień Dnia Kobiet, 7 marca 1974 roku nasi koledzy z SKI przygotowali nam niespodziankę. Ogłosili zbiórkę na Salwatorze o godz. 20, po czym wywieźli nas na Bielany do Obserwatorium Astronomicznego.

Czekał tam na nas prof. Andrzej Zięba - polski matematyk, astrofizyk, nauczyciel i wykładowca akademicki. W 1970 roku przeniósł się z Opola na Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, gdzie wykładał astrofizykę relatywistyczną i kosmologię. 

Profesor, który od niedawna pracował w Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego zjednał sobie dość szybko studentów.

Uwielbiał wędrówki po górach, urodził się w Żywcu). Wielokrotnie uczestniczył w studenckich rajdach turystycznych. Był znajomym Ani i pewnie dlatego pojechaliśmy z towarzyską wizytą do niego na Bielany. Mieliśmy okazję obserwować w Planetarium gwiazdy, poznaliśmy teleskopy - różne urządzenia do obserwacji kosmosu. Poczuliśmy się przez moment, jak nasz Mikołaj Kopernik, który przecież tutaj, w Krakowie studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim, oglądał gwiazdy na krakowskim firmamencie. 

Szybko wciągnęliśmy profesora do naszej wspólnej zabawy. 

Potem pojechaliśmy do Jana, naszego komendanta SKI. O północy zgasło światło i dźwiękiem budzika powitaliśmy 8 Marca. Chłopcy składali nam życzenia, były też jakieś słodkości, może nawet tort. Od jednego z kolegów (Maćka) dostałam ’10 przykazań małżeńskich’ oraz dwie karykaturalne twarzy mężczyzn, z których jeden z nich miał przypominać mojego przyszłego męża. 

Tomek Winnicki, brat Ani grał na gitarze, a my, nie bacząc na porę dnia z radością śpiewaliśmy piosenki. 

Trzeba przyznać, że chłopcy zorganizowali dziewczynom bardzo miły prezent. 

8 Marca zazwyczaj był kojarzony ze świętem goździkowym.

***

Prof. Andrzej Zięba - polski matematyk, astrofizyk, nauczyciel i wykładowca akademicki w latach 80. XX wieku emigrował z Polski, angażując się aktywnie w pomoc dla NSZZ „Solidarność” przez co był ostro krytykowany przez propagandę PRL-u. Na emigracji wykładał najpierw w Bazylei, a następnie w Wiedniu, gdzie zmarł dość nieoczekiwanie 8 sierpnia 1986 roku. (Wikipedia).

Tadeusz Kantor (1915-1990)

Tadeusz Kantor - syn Mariana Leona Kantora i Heleny z Bergerów. Ur. 6 kwietnia 1915 w Wielopolu Skrzyńskim, zm. 8 grudnia 1990 w Krakowie) – polski reżyser, malarz, scenograf, grafik, autor manifestów artystycznych, animator życia kulturalnego, założyciel Teatru Cricot 2 w Krakowie.
Jego rodzina pochodziła z niemieckiej kolonii Hohenbach, dziś części Czermina. Koloniści Hohenbach przybyli z Nadrenii. 
Tam urodził się jego ojciec Marian Leon (syn Franciszka, urzędnika skarbowego, i Antoniny z Jaworskich). 

Grób Tadeusza Kantora na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie został zdewastowany. Skradziono elementy wykonane z brązu -  ławeczkę, na której siedział chłopiec, krzyż i książkę. Kantor był reżyserem spektaklu "Umarła klasa", do którego nawiązuje pomnik na cmentarzu. Był synem Mariana Kantora-Mirskiego i Heleny z Bergerów. Drzewo genealogiczne rodziny Kantorów i Bergerów opisane w książce "Drodzy nieobecni Tadeusza Kantora. Wspomnienie o Tadeuszu Kantorze, Marianie Kantorze-Mirskim i Józefie Kantor" autorstwa Urszuli Rzewiczok, M. Katarzyny Gliwy, Wydawca: Muzeum Historii Katowic. Rok wydania: 2002.

Tadeusz Kantor był bliskim krewnym Krzysztofa Pendereckiego i znanego mieleckiego lekarza Eugeniusza Bergera. Te fakty mało są znane, gdyż wielki artysta teatru niechętnie mówił o swym życiu. Nie chciał, by uniwersalne przesłania jego dzieł tłumaczone były biografią. Uważał prawdziwe dzieła sztuki za twory autonomiczne, które tłumaczą się same i powinny być odbierane w różnoraki sposób, w zależności od wiedzy, doświadczenia i wrażliwości odbiorców. Jednak i on uczestniczył w przygotowaniu biografii swego ojca opracowanej i wydanej pod tytułem „Marian Kantor - Mirski 1884-1942” przez Zdzisława Kantora w roku 2004, a więc już po śmierci Tadeusza.

Marian Leon Kantor-Mirski, ps. Mirski (ur. 22 czerwca 1884 w Hohenbach, niemieckiej kolonii w Czerminie w okolicach Mielca, zamordowany 18 marca 1942 w Auschwitz-Birkenau).
Jeszcze przed I wojną światową ukończył seminarium nauczycielskie w Tarnowie i był nauczycielem w Sędziszowie Małopolskim, Zawadce, Wielopolu Skrzyńskim, Pstrągówce. 

Był legionistą. Po wybuchu I wojny światowej służył w 3. pułku piechoty II Brygady Legionów Polskich pod pseudonimem „Mirski”, a po odzyskaniu niepodległości, do 1922 r. zawodowym oficerem w Wojsku Polskim w stopniu kapitana. 

Na Śląsku wrócił do pracy nauczycielskiej i wtedy też z pasją badał historię Sosnowca, Będzina, Zawiercia, Czeladzi, Ziemi Olkuskiej. Publikował wyniki swych badań, rozwinął szeroko działalność społeczną i wydawniczą, był entuzjastą regionalizmu.  

Pod koniec dwudziestolecia międzywojennego mieszkał w Krakowie i Tarnowie. W Tarnowie został aresztowany przez Niemców i wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, gdzie zginął 18 marca 1942 r.

Literatura:
Kantorów związki z Czerminem i Mielcem
Crikoteka Tadeusza Kantora

Konstanty Mańkowski - artysta malarz

Konstanty Mańkowski - artysta malarz. Urodził się 2 stycznia 1861 w Krakowie. 
W spisie Ludności Miasta Krakowa z 1890 roku http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=66752&dirids=1 odnalazłam dokument stwierdzający, że artysta mieszkał wraz z matką Teofilą Mańkowską Jastrzębiec i rodzeństwem w Krakowie przy ul. Kopernika 18 (http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=66752&dirids=1 ).

Konstanty Makary Mańkowski (ur. 1861, zm. 1897) - polski malarz realista.

Studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych w latach 1874-1880, następnie od 1880 do 1884 w Wiedniu u Hansa Makarta. Naukę kontynuował w latach 1885-1888 w pracowni Jana Matejki. Malował portrety, pejzaże, sceny rodzajowe i religijne. W 1892 zaprojektował kurtynę dla Teatru Miejskiego w Krakowie, a w 1896 był jednym z autorów Panoramy Tatr. Wystawiał w TPST w Krakowie, TZSP w Warszawie i TPSP we Lwowie. Miał też wystawy w Wiedniu, Berlinie i Paryżu.
Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Konstanty_Ma%C5%84kowski 

Dom Lekarski w Krakowie

Przy ul. Radziwiłowskiej 4 w Krakowie stoi zabytkowy, o szczególnych walorach artystycznych, 100-letni Dom Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego. Budynek usytuowany jest w pobliżu zespołu klinik uniwersyteckich, niedaleko linii kolejowej otwarto w 1905 roku. Wyposażenie Domu w nowoczesne instalacje i urządzenia techniczne, tj. oświetlenie elektryczne, kotłownia c.o., instalacje wodno-kanalizacyjne, wentylatory elektryczne było w tamtych czasach nowością w Krakowie. 
Dom Lekarski wybudowany przez środowisko lekarskie o wysokich aspiracjach społecznych i kulturalnych był miejscem spotkań również innych środowisk. 9 października 1916 r miał spotkanie Józef Piłsudski z Ignacym Daszyńskim, a w 1919 roku w tej samej sali posiedzeń zawiązał się Polski Związek Lekkiej Atletyki. 

Prof. Julian Nowak, doktor medycyny, bakteriolog, od 1899 roku profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, rektor UJ w roku 1921/22, a jednocześnie wielki koneser sztuki zaproponował zaprojektowanie wnętrza budynku swojemu przyjacielowi Stanisławowi Wyspiańskiemu. Prof. Nowak był zafascynowany twórczością Wyspiańskiego, w swojej prywatnej kolekcji posiadał wiele dzieł artysty.

Budynek miał się stać ośrodkiem integracji wszystkich stowarzyszeń lekarskich, miejscem spotkań naukowych, towarzyskich, miejscem pracy z biblioteką i czytelnią.

W dniu uroczystego otwarcia Domu Towarzystwa Lekarskiego prof. J. Nowak wypowiedział m. in.:

"...my przyrodnicy, mamy wrodzone pragnienie piękna. Nauka bowiem i sztuka z jednego płyną źródła i jak w prawdziwej sztuce nie sposób nic wielkiego stworzyć bez ścisłych matematycznych obliczeń, tak znów każda głębsza naukowa myśl w natchnieniu się rodzi."

Klatka schodowa Domu Towarzystwa Lekarskiego 

Apollo - witraż w środkowym oknie klatki schodowej

Miałam okazję zobaczyć reprezentacyjną jedynie klatkę schodową z trzema oknami przeszklonymi witrynami, z kamiennymi schodami i kutą balustradą zdobioną gałęźmi z liści i kwiatostanami kasztanowca.

W styczniu 1945 roku, w przededniu zakończenia działań wojennych w Krakowie Dom Lekarski został poważnie uszkodzony. Zniszczona została zewnętrzna elewacja budynku oraz witraż z Apollinem na klatce schodowej. 

Linki:

Antoni Wyspiański urodził się w Kuryłówce koło Leżajska

Literatura:

Towarzystwo Lekarskie Krakowskie. Księga Jubileuszowa pod red. Igora Gościńskiego i Aleksandra B. Skotnickiego.

Odo Bujwid pierwszy polski bakteriolog

W Krakowie przy ul. Lubicz 34 mieszkał Odo Feliks Kazimierz Bujwid.  Z racji mojego wykształcenia, jest mi szczególnie bliski, bo to pierwszy polski bakteriolog.

Był pionierem w zakresie higieny i profilaktyki lecznictwa, jeden z pierwszych polskich naukowców zajmujących się wytwórczością szczepionek leczniczych, przeprowadził pionierskie szczepienia przeciwko wściekliźnie.
Urodził się 30 listopada 1857 w Wilnie, wywodził się ze zubożałej szlachty litewskiej.

Kamienica przy ul. Lubicz 34

W swoim domu przy ul. Lubicz 34 założył wytwórnię surowic i szczepionek, która w czasie okupacji niemieckiej dostarczała ludności polskiej szczepionek przeciwko durowi plamistemu. 
Wynalazcą pierwszej w świecie skutecznej szczepionki przeciw tyfusowi plamistemu, groźnej chorobie wywoływanej przez riketsje, a przenoszonej przez zakażone pchły i wszy był polski biolog profesor Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie Rudolf Stefan Jan Weigl. 

Warto również wspomnieć, że żoną prof. Odona Bujwida była Kazimiera Klimontowicz Bujwidowa (1867-1932) – publicystka, działaczka społeczna, czołowa przedstawicielka ruchu kobiecego w Galicji; inicjatorka utworzenia i współorganizatorka (1896) pierwszego w Galicji żeńskiego gimnazjum ogólnokształcącego w Krakowie. Doprowadziła do uzyskania przez kobiety prawa do studiów wyższych w Galicji (od 1897 na UJ). Od 1918 kierowała wytwórnią surowic i szczepionek założoną przez męża – prof. Odona Bujwida. Odważna, zdecydowana, niezłomna w dążeniu do celu. 

Odo Bujwid był człowiekiem niezwykle pracowitym i zorganizowanym. Jak napisała jego córka Jadwiga Demlowa: 

"Nie znosił lenistwa, marnotrawstwa, był wrogiem zaciętym picia wódki, palenia papierosów, gry w karty i przebywania w knajpach".

Był honorowym członkiem Polskiego Klubu Esperanckiego. Założyciel pierwszego gimnazjum żeńskiego w Krakowie. W 1896 jako radny miasta Krakowa przyczynił się do założenia wodociągów i sieci kanalizacji w mieście. Honorowy Obywatel Miasta Krakowa.
Odo Bujwid zmarł w 1942 roku, jest pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kw. 18, rząd płd.).

 

http://www.mtg-malopolska.org.pl/images/skany/ksiegaadresowa1926djvu/ksiegaadresowa1926.djvu (str. 5)

zobacz też
prof. UJ Tadeusz Ulewicz w okresie okupacji karmił wszy w Instytucie Odo Bujwida

Źródło: 
Wikipedia
Uniwersytet Jagielloński - Lista pamięci
 'Panicz na przesłuchaniu'