Muzeum Przyrodnicze ISEZ PAN w Krakowie

W budynku dawnej „Łaźni Rzymskiej” przy ul. Św. Sebastiana 9 utworzono w 1992 roku Muzeum Przyrodniczym Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN.   

Zbiory Muzeum liczą ponad 2 miliony okazów. Wystawa zwierząt żywych m.in. gadów, na której można zobaczyć żywe gekony, legwany i węże. 

W akwariach znajdują się ciekawe gatunki ryb, płazów.

Ponad 500 tys. okazów liczy kolekcja bezkręgowców z całego świata zawierająca owady, a także inne bezkręgowce (m.in. pająki i kosarze).

Znajduje się tu jeden z najcenniejszych okazów przyrodniczych na świecie.

To wymarły gatunek ssaka liczący około 30 tysięcy lat - Nosorożec włochaty Coelodonta antiquitatis ze Staruni na Podkarpaciu wschodnim. Obok mamuta włochatego był największym roślinożercą epoki lodowcowej. Nosorożec włochaty odżywiał się głównie trawą i porostami. Dorosły osobnik osiągał wysokość ok. 2 m, długość ponad 5 m i ważył ok. 3,5 tony. Gęsta sierść i grube, długie włosy pokrywające ciało zapewniały mu dobrą ochronę przed utratą ciepła podczas surowych zim panujących w trakcie zlodowaceń. Zwężająca się ku przodowi głowa zaopatrzona była w dwa potężne rogi.

Kolekcja bursztynu bałtyckiego liczącego ok. 40 mln lat; a także minerałów i skamieniałości pochodzących zarówno z terenów Polski jak i całego świata. 

Mięczaki (Mollusca) stanowią pod względem liczebności gatunków drugi po stawonogach typ zwierząt. Jest ich ponad 150 tys.

Należą tu ślimaki (Gastropoda), głowonogi (Cephalopoda), małże (Bivalvia), łodkonogi (Scaphopoda).

Trochoidea zawiera ponad 2000 gat. ślimaków morskich występujących na różnych głębokościach na wszystkich oceanach świata. Ich powłoki wewnętrzne pokryte są masą perłową.    

Stawonogi Arthropoda to najliczniejszy w gatunki typ zwierząt. Prawie milion gatunków owadów (Insecta), ponad 60 tysięcy pajęczaków (Arachnida) i 40 tysięcy skorupiaków (Crustacea).

Jeżokrab - gatunek stawonoga - skorupiak zaliczany do dziesięcionogów.

Jeżokrab (Lithodes sp.)

 Krab - skorupiak dziesięcionogi

Portunus sp.

 

skorupiaki dziesięcionogi

Historia Muzeum Przyrodniczego

Muzeum Przyrodnicze ISEZ PAN wywodzi się z Komisji Fizjograficznej Towarzystwa Naukowego Krakowskiego powstałej w 1865 r. Początkowo zbiory gromadzono w budynku uniwersyteckim przy ulicy św. Anny, a w 1870 r. przeniesiono je na poddasze gmachu Towarzystwa Naukowego Krakowskiego (od 1873 r. Akademii Umiejętności) przy ulicy Sławkowskiej. W Muzeum przedstawiane były zbiory geologiczne, oraz okazy flory i fauny.

Pierwszą ekspozycję, kolekcje ornitologiczne K. Wodzickiego oraz zbiory geologiczne i paleontologiczne otwarto dla zwiedzających w 1888 r. W latach 1896–1914 siedziba Akademii Umiejętności była stopniowo rozbudowywana, a w 1922 r. została ponownie otwarta wystawa przyrodnicza.

W okresie II Wojny Światowej najcenniejsze zbiory muzealne ewakuowano do piwnic i na parter budynku. Po wojnie ekspozycję muzealną otwarto w 1946 r. Na parterze wystawiono zbiory geologiczne, a na poddaszu urządzono nową ekspozycję zoologiczną „Fauna Polski i obszarów tropikalnych” oraz paleontologiczną „Fauna plejstocenu Polski”.

W 1953 r. zbiory Muzeum Przyrodniczego zostały rozdzielone między trzy nowo powstałe placówki Polskiej Akademii Nauk. Przy ulicy Sławkowskiej pozostały kolekcje zoologiczne.

 
Rozbudowa pracowni naukowych i biblioteki, przy równoczesnym remoncie gmachu, odbiła się niekorzystnie na ekspozycji muzealnej, którą stopniowo redukowano. 

 

Planowane od wielu lat przeniesienie ekspozycji muzealnej poza siedzibę Akademii udało się zrealizować dopiero w 1992 r. przez zakup budynku dawnej „Łaźni Rzymskiej” przy ul. św. Sebastiana.

 

 

  

Po wstępnej adaptacji nowych pomieszczeń, w styczniu 1993 r. otwarto pierwszą wystawę „Muszle morskie”, a następnie urządzono kilkanaście wystaw okresowych. W 1995 r., z okazji 130-lecia Muzeum, przygotowano wystawę historyczną i odtworzono w nowym miejscu wystawę stałą „Fauna plejstocenu Polski”.

Do 2007 r. na terenie Muzeum zorganizowano ponad 70 wystaw okresowych, w tym 9 przy współpracy z zagranicznymi muzeami m.in. z Francji, Szwajcarii, Ukrainy, Niemiec. Muzeum przygotowało ponad 40 wystaw wyjazdowych w Polsce oraz kilkanaście konferencji ogólnopolskich i międzynarodowych.

W ostatnich latach wzbogaciły się o cenne darowizny m. in. kolekcję bursztynu (dar Jacka Serafina), kolekcję minerałów i skamieniałości (dar prof. Zbyluta Grzywacza), zbiór wulkanitów (dar Zygmunta Holcera).

Muzeum Przyrodnicze ISEZ PAN