niedziela, 24 lutego 2013

Antoni Wyspiański urodził się w Kuryłówce koło Leżajska

Dziadkowie Stanisława Wyspiańskiego przebywali w Kuryłówce koło Leżajska. Skąd się tam wzięli? Był rok 1845. Tutaj, w Kuryłówce babcia Stanisława Wyspiańskiego urodziła syna Antoniego. Był stryjem Stanisława.

Dziadek znanego poety i malarza to Ignacy Jan Wyspiański (1805-1875), babcia to Wiktoria z Gągulskich (1812-1886). 

Dziadkowie, oprócz najstarszego syna Franciszka urodzonego we Lwowie (26 IX 1836 - zm 10 XI 1901 Kraków) - ojca znanego Stanisława mieli jeszcze czterech synów i córkę: 
Teodor Jerzy Ignacy Wincenty (ur. 1 lipca 1838 r. we Lwowie, chrzczony 1 lipca w kościele św. Mikołaja). 
Ludwik Władysław Ignacy (ur.8 grudnia 1840, Chwałowice, par.Pniów),
córka Albina Rozalia (ur. 12 stycznia 1843, Chwałowice par. Pniów -zm. 1931)
. (Inf o ur Albiny i Ludwika od ‎Jolanta Pałucha-Sikora - fb).
Antoni (ur. 5 maja 1845, Kuryłówka -zm. 1917), urzędnik pocztowy, 
i Bronisław (1854-1924), fotograf zamieszkały w Bochni. 

W Liber Baptisatorum - Kuryłówka Akt 1845/13 jest zapis:
4 maja 1845r w Kuryłówce nr d. 230 urodził się (7 maja został ochrzczony przez ks. Leopolda Lewickiego, proboszcza parafii Tarnawiec) Antoni Bruno Wyspiański, syn Ignacego Wyspiańskiego i Wiktorii z Gągulskich. Akuszerka Wiktoria Szabo z Brzyskiej Woli. Ojciec ekonom w Stajniątkach. 
Chrzestni: Marcin Neusser, Elżbieta Gawlikowska żona Wojciecha Gawlikowskiego, Józefa Acht żona Benedykta Achta, Jan Fellinek, Leokadia Neuser i in.

Metryka chrztu Antoniego Wyspiańskiego ur 4 maja 1845 w Kuryłówce koło Leżajska
Spisie Ludności Krakowa z 1890 roku (Dz. I str 248/707) odnalazłam adres Antoniego Wyspiańskiego urzędnika (oficyjał pocztowy). Mieszkał przy ul. Wiślnej 12/2 wraz z żoną Walerią (ur 10 IX 1846 w Krakowie), teściową Marią Seidel (ur 14 III 1822 w Krakowie), synem Witoldem (ur. 4 X 1886 w Krakowie). Mieszkała z nimi służąca Julia Polczak.
Witold Wyspiański, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego (geolog), zmarł 30 października 1945 roku i jest pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Witold został patronem istniejącego w latach 1964 - 1991  Technikum Elektrycznego w Dobczycach.

Franciszek Wyspiański, brat w/w Antoniego, a ojciec Stanisława Wyspiańskiego był znanym rzeźbiarzem i fotografem. Nauki pobierał w Oddziale Malarstwa i Rzeźby przy Instytucie Technicznym w Krakowie w pracowni Henryka Kossowskiego. W 1872 r rodzina Wyspiańskich mieszkała w Domu Długosza stojącym na rogu ul. Kanoniczej i Podzamcze. Franciszek, ojciec Stanisława Wyspiańskiego miał tam pracownię rzeźbiarską. 
W Krakowie na ul. Szujskiego 4 stała kapliczka z figurą Matki Boskiej z dzieciątkiem autorstwa Franciszka Wyspiańskiego.


W Ogrodzie Botanicznym w Krakowie znajduje się popiersie powstańca listopadowego, botanika i podróżnika - Józefa Warszewicza dłuta Franciszka Wyspiańskiego. 25 kwietnia 1868 Franciszek Wyspiański poślubił Marię Rogowską.
W Krakowie przy ulicy Krupniczej 22 urodził się 15 stycznia 1869 ich syn Stanisław Wyspiański.  
Kiedy w 1876 roku zmarła matka Maria (z Rogowskich), Stanisława został zabrany na dalsze wychowanie przez szwagierkę, siostrę zmarłej żony – Joannę Stankiewiczową. Franciszek wpadł w alkoholizm i wkrótce, w wyniku interwencji Stankiewiczów (4 stycznia 1892) został umieszczony w Domu Ubogich im. Helclów, gdzie wegetował blisko 10 lat.
Dom Ubogich im. Helclów w Krakowie

Dom Ubogich im. Helclów
Linki powiązane z tematem:
Alma Mater o Wyspiańskich

zobacz też:
 

 

Kosciół św Floriana w Krakowie - ślub brał Stanisław Wyspiański


Kościół, w którym został ochrzczony Antoni Wyspiański.


piątek, 22 lutego 2013

Pomnik Artura Grottgera

W 1901 na Plantach w Krakowie, między ulicami św. Tomasza i Szczepańską, ustawiono pomnik Artura Grottgera autorstwa Wacława Szymanowskiego. Na wysokim postumencie umieszczone jest popiersie Grottgera. Podstawa postumentu, wkomponowana w kamienną ławę o półkolistym kształcie, jest ozdobiona płaskorzeźbą wyobrażającą leżącego rycerza, która spływa na stopnie ławy, tworząc dodatkowy łącznik między cokołem a ławą. Całość umieszczona została na trawniku wzniesionym nieco nad poziom alejek plantowych.

Pomnik Artura Grottgera na Krakowskich Plantach


Kurjer Lwowski z 17 maja 1903r tak pisał o uroczystościach związanych z odsłonięciem Pomnika Grottgera w Krakowie.



Lwowski pomnik znajdujący się na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.

czwartek, 7 lutego 2013

Jadłodajnia u Pani Stasi

Wielkie oczy zrobiłam, kiedy zobaczyłam na FB zdjęcie Pana Ambasadora USA siedzącego nad miską pierogów w Jadłodajni u Stasi w Krakowie. 
Podzielił się opinią: 'Lunch u Pani Stasi - pierogi były pyszne!'



Skąd Pan Ambasador Stephen Mull wiedział o istnieniu jadłodajni 'U Stasi'? Niby w centrum Krakowa, bo na ul. Mikołajskiej, ale ukrytej w podwórzu, zupełnie niedostępnej dla turystów. Ja odkryłam zupełnie przypadkowo tę stołówkę w zeszłym roku. 
zmęczeni, głodni i rozczarowani, że U Pani Stasi zamkniete
Można zjeść smacznie, tanio i szybko w atmosferze przypominającej z dawnych czasów bary mleczne? Stoły przykryte ceratą, ale nienagannie czyste. Spotykałam tam młodych i starych, zapewne emerytów. Jak się dowiedziałam z rozmowy, stałymi bywalcami i to od wielu, wielu lat są
pracownicy UJ. Wpadają do Pani Stasi na swoje ulubione, sprawdzone smaczne obiadki. 
Menu -pyszna wołowinę, kotlety, żeberka, pierogi, gołąbki, knedle ze śliwkami, naleśniki z serem. Doskonała zupa pomidorowa.

Latem ubiegłego roku zaproponowałam moim znajomym obiad u Pani Stasi, zachwalając, że można tam zjeść za niewielkie pieniądze przyzwoite potrawy. Kiedy głodni, przemoknięci i zmęczeni po wielogodzinnym zwiedzaniu Wawelu, Katedry Królewskiej, kościołów dotarliśmy do celu, okazało się, że z obiadu nici, bo jadłodajnia nieczynna. Pracują jedynie od poniedziałku do piątku. 











Ambasador Mull wybrał się z trzydniową wizytą do Krakowa. Bagatela! Bez obstawy, pociągiem, zupełnie nie zważając na negatywne opinie Polaków na temat funkcjonowania Polskich Kolei Państwowych. 
I ten obiad i ten zachwyt obwarzankami! I to poczucie humoru. 
Wzbudził moją sympatię. 

sobota, 2 lutego 2013

Wisława Szymborska (1923-2012)

Zaplanowałam wyjazd do Krakowa na pierwszego lutego 2013, i co?, nie wypaliło, plany mi się pokrzyżowały. Do Krakowa dotarłam dzień później.
A termin wybrałam nieprzypadkowo. Bardzo chciałam w tym dniu odwiedzić Muzeum Narodowe na Placu Szczepańskim, obok Teatru Starego. To właśnie w Muzeum w Kamienicy Szołayskich odbyło się 1 lutego 2013 roku uroczyste otwarcie wystawy 'Szuflady Wisławy Szymborskiej'  poświęconej noblistce. Wystawę zorganizowała Fundacja im. Wisławy Szymborskiej, w pierwszą rocznicę jej śmierci.
3 października 1996 roku, Szwedzka Akademia Literatury zdecydowała o przyznaniu literackiej Nagrody Nobla Wisławie Szymborskiej za: ,,poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości''.
  





 
***
Szymborska mieszkała w kamienicy na poddaszu przy ul. Krupniczej 22. W kamienicy mieścił się Związek Literatów Polskich i Dom Literatów w latach 1945-95. Mieszkali tam również m.in. Sławomir Mrożek, Stefan Kisielewski, Jerzy Andrzejewski, Stanisław Dygat czy Konstanty Ildefons Gałczyński.
***
     Pamiętam, jak rok temu śmierć Wisławy Szymborskiej głęboko mnie poruszyła. Sięgnęłam wówczas po jej poezję. Podziwiam jej twórczość, wiersze, limeryki, namiętne kolekcjonowanie różnych dziwacznych bibelotów, wyklejanek i kolaży. 
Zafascynowana limerykami Wisławy, spróbowałam napisać własny, można powiedzieć, że ... noblistka natchnęła mnie. 

Limeryk o leżajskich pątnikach
Pielgrzymują do Leżajska pątnicy
W hołdzie skarby zanoszą dziewicy
Miłowane klejnoty
Pożądanie niejednej cnoty
Ukrywane w portkach i spódnicy

***
'Ktoś tutaj był i był, a potem nagle zniknął...i uporczywie go nie ma' - raz przeczytana taka myśl wyrażona przez poetkę Wisławę uporczywie krąży w mojej głowie. 
albo ...
- 'Wyglądał, jakby się wstydził umierać.
   Nie wiem, o czym się mówi takiemu jak on.
   Mijaliśmy się wzrokiem jak w fotomontażu'.
 albo ...
'Żyjemy dłużej, ale mniej dokładnie i krótszymi zdaniami'.

Cmentarz Rakowicki


     W kwietniu 2012 roku wybrałam się na Cmentarz Rakowicki. Miałam problem z odnalezieniem grobu Wisławy Szymborskiej. Na tablicy informacyjnej nie było żadnej informacji, gdzie znajduje się Jej grób. Byłam trochę rozczarowana, że ludzie nie potrafili mi wskazać, w której kwaterze znajduje się, spotykałam turystów też szukających grobu poetki. Krążyłam długo po alejkach Cmentarza Rakowickiego, zanim trafiłam na właściwe miejsce. Idąc od głównej bramy wejściowej cmentarza, w prawo, kilkadziesiąt metrów dalej w kwaterze GD rząd 10., grób numer 10. Kiedy już odnalazłam jej miejsce spoczynku, zastałam przy grobie grupkę ludzi rozmawiających po angielsku o życiu, twórczości Wisławy i ogólnie o literaturze. O tym, że to właściwy grób Wisławy Szymborskiej zorientowałam się z zafoliowanej kartki leżącej na płycie grobowca pośród kilku kwiatów, wypalonych zniczy i kilku kamyków. 

Wisława Szymborska - Włodek
ur. 2 lipca 1923
zm. 1 lutego 2012


Nagrobek

Tu leży staroświecka jak przecinek
autorka paru wierszy. Wieczny odpoczynek
raczyła dać jej ziemia, pomimo że trup
nie należał do żadnej z literackich grup.
Ale też nic lepszego nie ma na mogile
oprócz tej rymowanki, łopianu i sowy,
Przechodniu, wyjmij z teczki mózg elektronowy
i nad losem Szymborskiej podumaj przez chwilę.
                                                    Wisława Szymborska






Domyśliłam się, że błądzący turysta też szukał grobu Wisławy Szymborskiej. Podążyłam za nim. 

**
W listopadzie 2018 Grób Wisławy Szymborskiej mimo, że jest bardzo skromny i niepozorny, obstawiony był obficie światełkami pamięci.
 
zobacz też:

Popularne posty

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...

© All rights reserved.

Zdjęcia i teksty prezentowane na tym blogu są własnością autora. Wykorzystywanie i kopiowanie zdjęć bez mojej zgody jest zabronione (Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 04.02.1994r.Dz.U.Nr 24, poz. 83).