Adam Mickiewicz (1798-1855) - Krypta Wieszczów Narodowych na Wawelu

26 listopada 1855 roku w Konstantynopolu (dzisiejszym Stambule) w wieku 57 lat zmarł Adam Mickiewicz - polski poeta, autor epopei narodowej pt "Pan Tadeusz". Na swoim koncie miał też takie dzieła jak "Dziady", "Reduta Ordona", czy "Konrad Wallenrod". Dzisiaj przypada 164. rocznica śmierci Adama Mickiewicza.

Do Konstantynopola Mickiewicz przyjechał we wrześniu 1855 roku, (zaledwie 2 miesiące przed śmiercią), aby tworzyć oddziały polskie (Legion Polski), a także złożony z Żydów, pod nazwą Legion Żydowski, do walki z carską Rosją. Zamieszkiwał w domu wdowy po kapitanie wojsk tureckich, gdzie zmarł. Nagły zgon nastąpił podczas epidemii cholery (prawdopodobnie na tę chorobę, choć pojawiły się też sugestie, że mógł zostać otruty arszenikiem lub doznać udaru mózgu). Pochowany w tymczasowym grobie w Stambule. W domu, w którym mieszkał i zmarł, przy Tatlı Badem Sokak nr 23, znajduje się obecnie muzeum poety założone w 100. rocznicę jego śmierci. Prostopadle do tej uliczki biegnie uliczka imienia Adama Mickiewicza.

Następnie ciało Mickiewicza zostało przewiezione do Paryża i w 1855 pochowane na cmentarzu Les Champeaux w Montmorency.

W roku 1890 sprowadzono prochy Adama Mickiewicza do Polski. Specjalnie w ramach przygotowań do złożenia szczątków Adama Mickiewicza w katedrze na Wawelu urządzono Kryptę, według projektu Sławomira Odrzywolskiego. Uroczysty pogrzeb poety w katedrze krakowskiej odbył się 4 lipca tego samego roku. Po zakończeniu ceremonii trumnę zniesiono do przygotowanej krypty, gdzie umieszczono ją w sarkofagu z częstochowskiego marmuru, ozdobionym medalionem z podobizną wieszcza, wykonanym przez Stanisława Romana Lewandowskiego. Na wieku natomiast wyrzeźbiono główki aniołów według modelu Michała Korpala. Lampę nad nim zawieszoną zwieńczono umbrą w kształcie orła. 

Zabrzmiał w Katedrze na Wawelu Dzwon 'Zygmunt' zwany potocznie, jako Dzwon 'Zygmunta'.

Jan Lechoń w 1950 roku z okazji 95.
napisał wiersz poświęcony temu wydarzeniu:

Śmierć Mickiewicza

Gdy przyszli, by jak co dzień odebrać rozkazy,
Zaszli drogę im ludzie, co umarłych strzegą,
I rzekli: „Nie możemy wpuścić was do niego,
Bo ten człowiek umiera od strasznej zarazy”.

Więc wtedy oni płakać zaczęli jak dzieci
I szeptali z przestrachem: „Przed nami noc ciemna!
Ten księżyc, który teraz nad Stambułem świeci,
Patrzcie, jaki jest inny niż ten nasz znad Niemna”.

A on w tej samej chwili myślał: „Jak to blisko!
Słyszę pieśń, co śpiewano nad moją kołyską,
Widzę zioła i kwiaty nad Świtezi tonią,
I jeszcze tylko chwila a dotknę je dłonią

Św. Jerzy zabijający smoka na ASP w Krakowie

W Muzeum Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie (Gmach Główny ASP przy Placu Matejki w Krakowie) znajduje się 23 eksponaty odlewów gipsowych. Jednym z nich jest XIX w. rzeźba "Św. Jerzy zabijający smoka", gipsowy odlew rzeźby z 1373 r. 

Oryginał odlany z brązu znajduje się w Galerii Narodowej w Pradze. Niegdyś znajdował się na trzecim dziedzińcu praskiego zamku na Hradczanach, gdzie obecnie stoi brązowa kopia. Oryginał powstał zapewne w roku 1373 i został ufundowany przez króla czeskiego i cesarza rzymskiego Karola IV Luksemburskiego.Św. Jerzy (2. poł. III w. – ok. 303) – święty kościoła katolickiego, jeden z Czternastu Świętych Wspomożycieli, pochodzący z Kapadocji, trybun ludowy za cesarza Dioklecjana, torturowany i ścięty za odmowę zabijania chrześcijan.

Św. Jerzy - jest jednym z patronów Katalonii, także patron wędrowców, górników, żołnierzy, kowali, bednarzy, artystów, więźniów, rolników, skautów i harcerzy; w kościele powszechnym jego święto obchodzone jest 23 kwietnia, w Polsce, ze względu na przypadający wtedy dzień patrona kraju, czyli św. Wojciecha, dzień św. Jerzego obchodzony jest 24 kwietnia.

Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie

Plac Matejki i ASP w Krakowie

Linki:
http://muzea.malopolska.pl/obiekty/-/a/18593031/18664283
Święty Jerzy na koniu walczący ze smokiem w Bazylice OO Bernardynów w Leżajsku

Dom Zwierzyniecki w Krakowie

W jednej z kamienic na Zwierzyńcu przy ulicy Królowej Jadwigi 41, mieści się Dom Zwierzyniecki Oddział Muzeum Krakowa.

Ciekawostką jest fakt, że w 1912 roku w tym budynku mieszkał z rodziną Włodzimierz Lenin. Co prawda tylko przez 2 miesiące. Dla upamiętnienia tego wydarzenia w 1970 roku otwarto tu ekspozycję Pierwsze mieszkanie Lenina w Krakowie. Od 1980 roku budynek był własnością Muzeum Lenina w Krakowie i funkcjonował jako jego filia, gdzie obok wystawy stałej (mieszkania Lenina) prezentowane były wystawy czasowe dotyczące ruchu robotniczego i rewolucji proletariackiej. W 1990 roku po zlikwidowaniu Muzeum Lenina budynek został przekazany Muzeum Krakowa. 

Na ścianie budynku znajduje się tablica upamiętniająca Halinę Cieślińską-Brzeską krakowską malarkę, animatorkę kultury, to z jej inicjatywy powstał tu w 1996 roku Zwierzyniecki Salon Artystyczny, oddział Muzeum Krakowa. 

Wystawa stała "Mieszkanie przedmiejskie przed stu laty" prezentuje wnętrze mieszkania na przedmieściu Krakowa na początku XX wieku. 

W Muzeum oprócz ekspozycji stałej organizowane są wystawy czasowe poświęcone historii krakowskich przedmieść, tradycjom i zwyczajom oraz wybitnym przedstawicielom lokalnej społeczności. 

Do maja 2020 można się zapoznać z wystawą "Zwierzyniec zaprasza: Garbary".

Klemens Bąkowski. Widok ratusza i Sukiennic wraz z jatkami krupników wg stanu z końca XVIII wieku. Olej, płótno, ramy złocone. Ze zbiorów Muzeum Krakowa.

Dwie ampułki mosiężne w oprawie z tacką. Ze zbiorów Kościoła i Klasztoru Kapucynów w Krakowie.

Monstrancja barokowa, koniec XVII w., Augsburg. Klasztor Karmelitów w Krakowie

Fabryka Wyrobów Metalowych i Mechanizmów do Parasoli „Superior” na Zabłociu

Niewiele pozostało po dawnym klimacie przedwojennej dzielnicy przemysłowej, jaką było Zabłocie. Jak grzyby po deszczu wyrastają kolejne biurowce, monitorowane bloki mieszkalne, za to znikają zabytkowe fabryki. Moją uwagę zwrócił czteropiętrowy budynek przy ul. Przemysłowej 12 na Zabłociu. Normalny, współczesny, nie wyróżniający się. A jednak. Biurowiec z namiastką historii. 

Postanowiłam wejść do środka budynku, by sprawdzić czy rzeczywiście, firma Factory Park deklarując na tablicy informacyjnej, szanuje historię tego miejsca. W budynku pozostawiono oryginalne elementy z nieistniejących fabryk.

W tym miejscu istniała Fabryka Wyrobów Metalowych i Mechanizmów do Parasoli „Superior” (ok.1930), a później Fabryka Kas, Wag i Wyrobów Drucianych.

No więc weszłam do biurowca.

Na klatce schodowej rzeczywiście znajdują się fragmenty odkrytych murów z oryginalną cegłą płaszowską. Dodatkowo na ścianach wiszą fotografie przedwojennych hal fabrycznych z maszynami, ze sprzętem. Zachowana została również winda towarowo-osobowa z 1953 i 1955 roku o udźwigu 2 ton.

 

Oskar Schindler (1908-1974)

Wczesnym rankiem wybrałam się na spacer po Zabłociu. Na ulicy Romanowicza pod numerem 9 uwagę moją zwróciła stara, zaniedbana, nie zamieszkała kamienica. 

Jedna z wielu krakowskich kamienic, która zapewne kryje ciekawą historię jej właściciela - pomyślałam. Nie miałam pojęcia, że to willa Oskara Schindlera. 

Kiedy sprawdziłam w Internecie, że to willa, w której mieszkał Schindler od razu skojarzył mi się Steven Spielberg i jego film kręcony w Krakowie, nagrodzony siedmioma Oscarami. Film "Lista Schindlera" to opowieść o Niemcu, Oskarze Schindlerze, który w czasie II wojny światowej uratował od zagłady ponad 1000 polskich Żydów zatrudnionych w jego fabryce przy Lipowej 4.

Od 1890 roku mieściła się Fabryka Wyrobów Żelaznych Józefa Góreckiego - to dawna fabryka siatek, mebli, konstrukcji żelaznych i wyrobów ornamentowych kutych. 

To tutaj powstał krzyż, który stoi na szczycie Giewontu (do Zakopanego w elementach został przewieziony koleją). Tuż przed wojną budynek był siedzibą wytwórni wyrobów blaszanych Rekord. Później fabryka przeniosła się do nowego budynku przy ulicy Lipowej 4. Gdy w 1940 r. zakład stanął na skraju upadłości, oba budynki trafiły w ręce Oskara Schindlera. W willi przy Romanowicza mieściły się wówczas biura zakładu, a sam Schindler mieszkał w niej przez pewien czas.

Kraków ul. Lipowa 4 na Zabłociu. Fabryka Schindlera - kompleks produkcyjno -magazynowy wzniesiony w 1936 roku dla fabryki wyrobów metalowych "Rekord". W latach 1939-44 zakład dzierżawił Oskar Schindler, zatrudniając Żydów zagrożonych eksterminacją.

Od 1948 roku obiekty wykorzystywała wytwórnia podzespołów telekomunikacyjnych, rozbudowując je dla swoich potrzeb. 

Obecnie, od 2010 roku w budynku administracyjnym dawnej Niemieckiej Fabryki Naczyń Emaliowanych Oskara Schindlera znajduje się oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.

Muzeum Fabryka "Emalia" Oskara Schindlera jest otwarte od 9 rano, ale dużo przed czasem zobaczyłam grupkę ludzi przed Muzeum. Młodzież szkolna, turyści i miłośnicy historii być może pragną skonfrontować wersję filmową historii Oskara Schindlera, wojenne losy mieszkańców Krakowa - Polaków i Żydów przedstawioną przez słynnego reżysera z wystawą MHK "Kraków - czas okupacji 1939-45".

Oprócz prezentacji multimedialnych, unikatowych fotografii w Muzeum można zobaczyć ciekawe oryginalne eksponaty m.in. maszyny, stemplownice, instalacja w gabinecie Schindlera - gipsowa mapa Europy z nazwami miast w języku niemieckim.

Oskar Schindler urodził się w 1908 roku, w Zwittau na Morawach (wówczas Austro-Węgry, obecnie Svitavy w Czechach). Oskar i żona Emilia zostali odznaczeni medalem "Sprawiedliwy wśród narodów Świata".

zobacz więcej:

https://www.muzeumkrakowa.pl/oddzialy/fabryka-schindlera/oskar-schindler

Willa Cyrankiewiczów przy Salwatorskiej 22 w Krakowie

Willowe osiedle przy Salwatorskiej, niedaleko kościoła Świętego Salwatora, a pod numerem 22 willa, w której mieszkał znany polityk Józef Cyrankiewicz z żoną Niną Andrycz. Właścicielami willi byli jego rodzice - Józef i Regina Cyrankiewiczowie.
Józef Cyrankiewicz pochodził z zamożnej rodziny. Ojciec Jozef senior, wyznawca Dmowskiego był inżynierem i przedsiębiorcą, matka Regina pochodziła z rodziny Szlapaków właścicieli majątku i kilku tartaków w okolicy beskidzkiej wsi Brunary. Albin Szlapak - ojciec Reginy był grekokatolikiem, ufundował cerkiew w pobliskiej wsi Czyrnej. Józef (senior) poznał Reginę gdy przyjechał z ciotką na wakacje w rodzinne okolice Reginy. Zakochał się w Reginie. Ta jednak była już po słowie z synem lokalnego leśniczego. Józek wręczył jej złoty zegarek oraz pierścionek i kolczyki. Nagle jednak Regina wraz z matką uciekły do Lwowa, pozostawiając kosztowności. Narzeczony ruszył za nimi w pościg, który zakończył się sukcesem i przyjęciem na powrót prezentów zaręczynowych. Odbył się ślub, a w kwietniu urodził się syn Józio. Według pierwszej wersji urodził się w Brunarach, wedle drugiej w Tarnowie.
Ten ciekawy wątek miłosny opisuje Waldemar Piasecki w książce "Jan Karski. Jedno życie".

***

Józef i Regina Cyrankiewiczowie pochowani są rodzinnym grobowcu na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.Wincenty Cyrankiewicz - rzeźnikiem, właściciel knajpki przy placu Szczepańskim, wytwórca znakomitych kiszek i kiełbas. Wincenty był gorącym patriotą, nie tylko za godło knajpki przyjął kopiec Kościuszki, ale w 1848 roku sięgnął po broń.

Literatura i źródło:
Jan Karski. Jedno życie. Tom II. Inferno Autorzy Waldemar Piasecki

Spacerkiem po Cmentarzu Rakowickim w Krakowie

3 listopada, w niedzielę wybrałam się na Cmentarz Rakowicki. Oczywiście z aparatem fotograficznym. Pogoda sprzyjała.
Miałam przyjemność osobiście poznać i porozmawiać z Mikołajem Korneckim - Honorowym Członkiem i Przewodniczącym OKRK, który na rzecz odbudowy zabytkowych nagrobków kwestuje nieprzerwanie od początku istnienia Komitetu.   
Miło było zobaczyć hojnych darczyńców wrzucających datki do puszki. I wcale nie trzeba było ich prosić. Nikt nikogo nie namawiał. To miód na serce i satysfakcja dla kwestujących.
Obywatelski Komitet Ratowania Krakowa OKRK działa już od 1981 roku. W tym roku to już XXXIX Kwesta na Rzecz Ratowania Zabytkowych Nagrobków Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.  
 

 **

Grobowiec Rodziny Kahlów

 ***

Juliusz Leo nazywany Ostatnim Wielkim Prezydentem Krakowa. 11 lipca 1904 został powołany na fotel prezydenta, zastępując Józefa Friedleina. 

Urodził się się 15 IX 1861 roku w Stebniku koło Drohobycza. Wywodził się z rodziny austriackich urzędników sprowadzonych na teren Galicji by zarządzać nowo dołączonymi terenami monarchii. W wieku sześciu lat przeprowadził się z rodzicami do położonego u stóp Karpat górniczego Miasta Wieliczka, gdzie jego ojciec (również Juliusz) objął stanowisko naczelnika historycznych Żup Solnych. Junior ukończył krakowskie gimnazjum Św. Anny, a następnie odbył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie uzyskał doktorat. Po powrocie ze stypendium w Berlinie rozpoczął praktykę adwokacką, uzyskał habilitację i już w wieku trzydziestu lat został powołany na profesora nadzwyczajnego. Aż do objęcia prezydentury Krakowa wykładał na UJ i publikował rozprawy w zakresie skarbowości i ekonomii politycznej. W trakcie swojej kariery naukowej równolegle zajmował się polityką. W 1893 r. został członkiem krakowskiej Rady Miejskiej, niedługo później uzyskał mandat do Sejmu Krajowego Galicyjskiego, a następnie do parlamentu wiedeńskiego. Działał w myśl koncepcji walki o prawa narodowe dla Galicji, zachowując zarazem lojalność wobec Cesarstwa. Doprowadził do regulacji Wisły i przesunięcia koryta Rudawy, by chronić miasto przed powodziami. Za jego prezydentury rozbudowano sieć kanalizacyjną i wodociągową. Podarował też miastu nową elektrownię i dworzec towarowy.

***

Rudolf Stefan Jan Weigl, także Weigel (ur. 2 września 1883 w Przerowie, zm. 11 sierpnia 1957 w Zakopanem) – polski biolog, wynalazca pierwszej w świecie skutecznej szczepionki przeciw tyfusowi plamistemu, prekursor zastosowania owadów, głównie wszy odzieżowej jako zwierzęcia laboratoryjnego do hodowli zarazka tyfusu.

***

Odo Feliks Kazimierz Bujwid

Urodził się 30 listopada 1857 w Wilnie, wywodził się ze zubożałej szlachty litewskiej. 

Pierwszy polski bakteriolog. Był pionierem w zakresie higieny i profilaktyki lecznictwa, jeden z pierwszych polskich naukowców zajmujących się wytwórczością szczepionek leczniczych, przeprowadził pionierskie szczepienia przeciwko wściekliźnie.

***

Oskar Kolberg (1814-1890)
Polskę całą przeszedł, lud poznał i ukochał. 
                                               Zasłużonemu Ojczyźnie Rodacy.

                                               

***

Stanisława Wysocka z Dzięgielewskich, secundo voto Stanisławska (ur. 7 maja 1877 w Warszawie, zm. 17 stycznia 1941 tamże) – polska aktorka, reżyser teatralny, dyrektor teatrów. Moje pierwsze skojarzenie to księżna Podhorecka z przedwojennej "Trędowatej".
Karierę zaczynała w teatrach objazdowych. W latach 1901-11 była aktorką Teatru Miejskiego w Krakowie. W latach 1913-14 grała w Teatrze Polskim w Warszawie. I wojnę światową spędziła w Kijowie. Po wojnie wróciła do Polski i do 1922 grała w Teatrze Rozmaitości. W latach 1923-25 grała i reżyserowała w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie. W latach 1926/27 kierowała teatrem miejskim w Lublinie. W latach 1927-30 pracowała w Teatrze Polskim w Poznaniu. Sezon 1931/32 spędziła w teatrze miejskim w Wilnie. Sezon 1932/33 to praca w teatrze miejskim i kameralnym w Łodzi. Potem wróciła do Warszawy, gdzie grała do wybuchu II wojny światowej. Nazywano ją „nową Modrzejewską”. 

 

**

Grobowiec Mireckich (kwatera 12). 
Kazimierz Mirecki (ur. 16.05.1830 w Genui - zm. 25.10.1911) - artysta malarz (Szkoła Sztuk Pięknych). Dwa razy do scen portretowych pozowała artyście wybitna aktorka Helena Modrzejewska. Grafiki Kazimierza Mireckiego były publikowane w "Kłosach", "Tygodniku Ilustrowanym", "Wędrowcu" i "Tygodniku Powszechnym". Mieszkał przez jakiś czas w Krakowie przy ul. Pędzichów 5.
Stanisław Mirecki (ur. 1826- zm. 1900) - profesor śpiewu.
Franciszek i Stanisław byli synami Franciszka Mireckiego (kompozytora i dyrygenta) i Włoszki Teresy Granar. 

***

Grobowiec Schindlerów na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Wincenty Schindler (27.07.1873-18.11.1939) inż. konstruktor pierwszego samolotu w Polsce, konstruktor i mechanik pierwszych polskich omnibusów z silnikiem z 1904 roku.

 **

Józef Tonia zm. 6.01.1906, lat 27. Ukończony słuchacz praw.

***

Grobowiec Cyrankiewiczów

Józef i Regina Cyrankiewiczowie - rodzice Józefa Cyrankiewicza.

Wincenty Cyrankiewicz - rzeźnik, właściciel knajpki przy placu Szczepańskim, wytwórca znakomitych kiszek i kiełbas. Wincenty był gorącym patriotą, nie tylko za godło knajpki przyjął kopiec Kościuszki, ale w 1848 roku sięgnął po broń.

***

Rzewuski Bolesław (ok. 1845-1880), właściciel zakładu fotograficznego w Radomiu, powstaniec 1863/4, kw. 25, gr. rodz.

Walery Rzewuski (ur. 14 kwietnia 1837 w Krakowie, zm. 18 listopada 1888 tamże) – polski fotograf, działacz społeczny i radny Krakowa.
Jeden z najważniejszych polskich fotografów XIX wieku, autor przede wszystkim licznych zdjęć portretowych, przedstawiających czołowe postaci świata kultury i nauki, a także reprezentantów szlachty i arystokracji, urzędników i przedsiębiorców. Portrety stanowiły podstawę działalności jego zakładów, mieszących się kolejno przy ul. Grodzkiej, Krupniczej, Kopernika i Podwale w Krakowie. 

Dietl Józef (1804-1878), lekarz, prof. i rektor UJ, poseł na sejm galicyjski we Lwowie, pierwszy autonomiczny prezydent Krakowa, kw. 25, gr. rodz,

***

Linki:

Spis osób pochowanych na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie(osoby pochowane do 1939 r.)